Sagnir - 01.05.1991, Side 56

Sigrún Pálsdóttir
„Bomsuslagur“
Sagt var að engin vöru-
skömmtun hefði komið eins illa
við landsmenn og skóskömmtun-
in. Hvað sem kann að vera hæft í
þeirri fullyrðingu er ljóst ef marka
má.frásagnir fólks í dagblöðum að
víða horfði til vandræða vegna
skóleysis. Á fyrsta skömmtunar-
tímabilinu frá 15. ágúst 1947 til 30.
apríl 1948 var skammturinn 1 par
af götuskóm.22 Skófatnaður var
varningur sem lítið framboð var á,
minna en svaraði útgefnum
seðlum. Afleiðingin lét heldur ekki
á sér standa. Tíðum mynduðust
langar biðraðir fyrir utan skóversl-
anir bæjarins og var þá talað um
„bomsuslag“, þó ekki væri slegist í
eiginiegri merkingu. Einn heimild-
armaður minn segir sér vera ein
slík biðröð sérlega minnistæð. Pá
hafi hún farið til að kaupa skó á
dóttur sína „sem var alveg hreint
að verða skólaus. Ég lenti svoleiðis
í biðröð að ég varð alveg dauð-
hrædd. Það er í eina skiptið sem ég
hef verið hrædd um að verða troðin
undir. En ég komst lifandi inn,
fékk skó á barnið og svo komst ég
út bakdyramegin."23
En almennt var fólk hlynnt því
að skófatnaður væri skammtaður,
því þannig áttu neytendur kost á að
fá vöruna með heiðarlegu móti og
svo kom skömmtunin líka í veg
fyrir að menn hömstruðu skó-
fatnað, en slíkt var illa liðið af
mörgum húsmæðrum. Ein þeirra
lýsir ástandinu svo:
í vikunni sem leið mátti sjá bið-
raðir við ýmsar skóverslanir ...
Þetta (þomsur á börn) er
óskömmtuð vara og eitt dag-
blaðið sagði um daginn, að sum
stúlkubörn ættu nú bomsur í
þrem litum! ... Altalað er að
sumar kynsystur mínar séu
ha'ldnar þeim leiða kvilla að
kaupa allt það, sem erfitt er að
fá, hvort sem þær hafa þörf fyrir
það eða ekki ... Það virðist úti-
lokað að þessar hamstursjúku
konur sjái að sér, þrátt fyrir það
að þær viti vel að vegna óþarfa
kaupa þeirra, fær fjöldi barna í
þessu tilfelli engar bomsur ,..24
En í raun var ekkert sjúkt við það
að hamstra og engin bomsukaup
voru gjörsamlega óþörf. Það gat
verið gott að eiga vörur til að
skipta við vini og kunningja, fá til
dæmis kjól eða kápu fyrir bomsur,
því framboð af ytri fatnaði var eins
og framboð af skófatnaði, ekki í
samræmi við útgefna skömmtun-
arseðla.
Fatnaður, búsáhöld *
og hreinlœtisvörur
Frá því í október 1947 til ársloka
1948 var skammturinn af ytri fatn-
aði ákveðinn einn alfatnaður karla
eða ein yfirhöfn karla eða kvenna
eða tveir kjólar kvenna eða einn
alklæðnaður og ein yfirhöfn á börn
undir tíu ára aldri. Þar sem lítið
framboð var af ytri fatnaði hélt
54 SAGNIR