Sveitarstjórnarmál - 01.10.2001, Qupperneq 81

Kosningar
Hvað næst?
í upphafi var spurt hvort rök
séu fyrir breytingu frá hefðbund-
inni framkvæmd við kosningar,
með tilvísun til góðrar kosninga-
þátttöku og hvort ekki sé óþarfa
áhætta tekin með breytingum á
kosningakerfum meðan svo er.
Valkostirnir eru þessir:
1. Rafræn kjörskrá
2. Rafræn kosning alfarið
3. Óbreytt fyrirkomulag
Verður nú vikið að kostum og
göllum þessara leiða:
1. Rafræn kjörskrá
Kostur við rafræna kjörskrá er fyrst og fremst að
kjósendur eru ekki bundnir við að kjósa í fyrirfram
ákveðinni kjördeild á tilteknum kjörstað, heldur
geta þeir kosið hvar sem er á kjörstöðum í sveitar-
félaginu eða kjördæminu. Þá er rafræn kjörskrá um
margt öruggari og villuhætta minni, ef rétt er á
málum haldið. Afsali kosningarréttar í einni kjör-
deild til að geta kosið í annarri verður óþarft, en í
því er fólgin viss villuhætta. Á móti kemur aukinn
kostnaður. Ég tel engu að síður rétt að stefnt verði
að rafrænni kjörskrá og sveitarfélögum verði gef-
inn kostur á að taka upp þá tilhögun, enda verði ör-
yggismálum á hverjum stað fullnægt, þannig gæti
hvert sveitarfélag valið um aðferð að öllum skil-
yrðum fullnægðum. Með aukinni þróun rafvæð-
ingar á flestum sviðum er óeðlilegt að ætla annað
en að sú tækni nái einnig til kosninga. í Reykjavík
kallar þessi tilhögun á um 200 tölvur umfram þær
sem þegar eru notaðar. Ætla verður að kostnaður
fari minnkandi þegar fram í sækir og æskilegt er að
þráðurinn verði ekki slitinn miðað við þau skref
sem stigin voru í atkvæðagreiðslunni um flugvöll-
inn í mars 2001.
Þá gefur rafræn kjörskrá möguleika á margs
konar úrvinnslu sem nú er ekki fyrir hendi, svo
sem aldurssamsetningu kjósenda, hvaðan kjós-
endur koma, t.d. frá hvaða hlutum sveitarfélagsins
eða hverfum eftir póstnúmerum og ýmsar fleiri
þjóðfélagslegar upplýsingar.
2. Rafræn kosning alfarið
Hvað varðar rafræna kosningu alfarið tel ég
lengra í land með að hún líti dagsins ljós m.v. það
öryggi sem krefjast verður. Breytingar á nafnaröð
frambjóðenda eða útstrikanir á kjörseðli gætu
reynst flóknar og ekki verður horft fram hjá við-
bótarkostnaði sem ætla má að í fyrstu nemi tvö-
faldri upphæð hefðbundinna kosninga. í Reykjavík
mundi slík kosning útheimta rúmlega 500 viðbót-
artölvur umfram hefðbundna framkvæmd. Ég tel á
hinn bóginn mikilvægt að haldið verði áfram fram-
þróun í sambandi við rafræna kosningu alfarið og
æskilegt væri að gefa einhverjum sveitarfélögum
kost á að gera slíka tilraun í komandi sveitar-
stjórnarkosningum.
Lagaumhverfi - niðurstaða
Fyrr var vikið að veigamiklum breytingum sem
þarf að gera á kosningalögum, ef kjósa skal raf-
rænt. Rafræn kosning útheimtir mun rneiri undir-
búningsvinnu en hefðbundnar kosningar og nú er
tíminn orðinn það naumur að ég tel að nú þegar
þurfi að huga að öryggismálum og útboðsmálum
ef viðhafa skal rafræna kosningu.
Nú virðist á hinn bóginn að pólitískan vilja
skorti til endurskoðunar laga um kosningar til
sveitarstjórna nr. 5/1998 hvað varðar heimildar-
ákvæði til rafrænnar kosningar, bæði hvað varðar
kjörskrá og rafræna kosningu. Sú þróun sem hafin
var með flugvallarkosningunni í Reykjavík yrði
þannig stöðvuð. Ekki kann ég að skýra það ef
stöðva á þannig eðlilega framþróun í þessum
efnum, en leyfi mér þó vissar vangaveltur.
Kjósendur á kjörstað. Á myndinni eru, talið frá vinstri, Kjartan Magnússon borgarfull-
trúi, Páll Hannesson, verkefnisstjóri í gagnamálum á þróunarsviði borgarinnar, Helgi
Hjörvar, forseti borgarstjórnar, Ragnheiður Þórðardóttir og Magnús Hjálmarsson.
Myndirnar með greininni tók Unnar Stefánsson.