Uppeldi og menntun - 01.07.2013, Blaðsíða 135

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(2) 2013 135
arna H. JÓnsdÓttir
var í kynleiðréttingarferli hafi verið niðurlægður (Erla Björg Gunnarsdóttir, 2013) og í
nýútkominni skýrslu kemur fram að lögreglukonur verði fyrir kynferðislegu áreiti og
einelti á vinnustað sínum (31% orðið fyrir kynferðislegri áreitni, 2013).
Hvað er að okkur, af hverju getum við ekki hagað okkur almennilega? Það er svo
auðvelt að spyrja þessarar spurningar en svo erfitt að koma á breytingum. Í fyrirlestri
sem ég hlustaði á Ólaf Pál Jónsson heimspeking halda í vikunni þegar ég skrifaði
greinina fannst honum, líkt og mér, þjóðfélagið breytast fremur hægt í átt til jafnréttis.
Sum sjónarmið og athafnir séu sjálfsagðar á meðan réttlæta þurfi aðrar. Og hann spyr
m.a.:
Af hverju þarf að réttlæta það sérstaklega að fjalla um íþróttir kvenna í sjónvarpi en
það þykir sjálfsagt að fjalla um íþróttir karla? Af hverju þarf að réttlæta það sérstak-
lega að almennir skólar séu fyrir fötluð börn en ekki bara fyrir börn sem við köllum
„venjuleg“. (Ólafur Páll Jónsson, 2013, bls. 3)
Með einelti er þessu öfugt farið. Hver réttlætir einelti? Við keppumst öll við að segja
að við stuðlum að því gagnstæða, ekki síst í skólakerfinu og gott starf fer svo sannar-
lega fram í mörgum skólum. Hvers vegna fáum við þá enn að heyra svo margar sögur
af slæmu einelti? Í viðtali við Vöndu Sigurgeirsdóttur, lektor á Menntavísindasviði,
(Vanda Sigurgeirsdóttir, 2013) kemur fram að við höfum náð ákveðnum árangri en
það þurfi að gera betur því þetta sé meinsemd sem valdi miklum sársauka. Það þurfi
m.a. að vekja athygli á fyrirmyndarstarfi kennara, fá sjónarhorn barnanna og fjalla um
það hvernig eigi að tala við foreldra gerenda. Vanda vill byrja að taka á einelti í leik-
skólum sem ég tel mjög metnaðarfullt og brýnt því umræða um einelti þar hefur ekki
verið mikið uppi á borðinu. Það þarf samstillt þjóðfélagslegt átak í þessum efnum,
eins og reyndar í svo mörgu öðru, en þetta er eitt af forgangsmálunum.
barnasáttMáli saMEinUÐU þjóÐanna
Á ári barnsins 1979 var samþykkt að hefja undirbúning að sérstökum samningi um
réttindi barnsins á vettvangi Sameinuðu þjóðanna. Það tók tíu ár að fullgera texta
samningsins og var hann samþykktur á Allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna 1989,
undirritaður fyrir Íslands hönd 26. janúar 1990 og fullgiltur hér á landi árið 1992
(Davíð Þór Björgvinsson, 1995). Hann var síðan lögfestur á Íslandi 20. febrúar 2013
(Barnasáttmáli Sameinuðu þjóðanna, e.d.). Samningur Sameinuðu þjóðanna um réttindi
barnsins varðar allt í senn pólitísk, lagaleg, félagsleg, efnahagsleg og menningarleg
réttindi barna. Samkvæmt samningnum teljast allir einstaklingar undir átján ára aldri
börn, velferð þeirra er sett ofar öllu þegar fjallað er um málefni þeirra, þau hafa rétt
til að tjá skoðanir sínar og yfirvöldum er skylt að taka tillit til þeirra. Jafnframt ber að
vernda börn gegn hvers konar fordómum er varða kynferði, þjóðerni, litarhátt, trú og
stjórnmálaskoðanir (Davíð Þór Björgvinsson, 1995). Að þessu leyti tengist Barnasátt-
málinn vel þeirri skilgreiningu sem lögð er til grundvallar í jafnréttisheftinu svo og
skilgreiningunni sem áður er nefnd á félagslegu réttlæti. Það sem vekur umhugsun er
hversu langt er síðan þetta ferli hófst og hversu fyrirferðarlítill Barnasáttmálinn hefur