Uppeldi og menntun - 01.07.2013, Blaðsíða 134

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(2) 2013134
að lifa og læra Jafnrétti
jafnréttisfræðslu og gera börnum kleift að efast um staðalmyndir. (Þórdís Þórðardóttir,
2012, bls. 12)
Og hvernig er staðan þegar kemur að menntun um kynjajafnrétti á Menntavísinda-
sviði Háskóla Íslands? Í niðurstöðum rannsóknar Guðnýjar Guðbjörnsdóttur og
Steinunnar Helgu Lárusdóttur (2012) segir að kennarar skilji hugtakið jafnrétti víðum
skilningi en tilhneiging sé til að leiða hjá sér eða sýna andstöðu við kynjajafnrétti.
Höfundar draga þá ályktun af niðurstöðunum „að átak þurfi til að brúa bilið á milli
kennaramenntunar, lagaákvæða og kynjafræðilegra rannsókna og skapa rými fyrir
jafnréttisfræðslu í kennaranámi“ (bls. 1). Það virðist því enn mikið verk að vinna
þegar jafnrétti kynja er annars vegar, bæði í skólum, kennaramenntun og samfélaginu
öllu, og markmiðin því þörf hvað þann þátt varðar, og ekki einvörðungu þörf, það
þarf stórátak í þessum efnum.
MargbrEytilEiKi Og EinElti
Ég ætla að byrja umfjöllunina á persónulegri reynslusögu úr stórfjölskyldu minni. Við
fórum öll í Munaðarnes í september sl. þar sem undirrituð hélt upp á stórafmæli sitt.
Á laugardagskvöldinu var áætlað að syngja við undirspil afans á gítar svo amman
fór í annríki sínu á netið og safnaði saman söngtextum úr hinum og þessum áttum.
Áhersla var lögð á að finna texta barnalaga því yngstu kynslóðinni var ætlað að taka
þátt í söngnum. Þessi dagskrárliður tókst með eindæmum vel, sá tvítyngdi kunni
ekki alla textana en spilaði á luftgítar af miklum móð, sá ofvirki steig á stokk og söng
hátt, litli Downs-drengurinn notaði trommukjuðana sína ötullega og aðrir lögðu sitt
af mörkum með ýmsum hætti. Eitt laganna á listanum var „Grænt, grænt, grænt er
grasið út í haga“ þar sem lagt er upp úr að kenna börnum litina og að vera vinir, eða
þannig var það þegar ég söng það í leikskólanum fyrir um 35 árum. Grænt fyrir vin
minn litla Jón á Grund, gult fyrir vin minn litla Kínverjann, rautt fyrir vin minn litla
indíánann o.s.frv. Þegar fjölskyldan hóf upp raust sína og var komin aðeins inn í lagið
fóru að renna tvær grímur á mannskapinn, sumir þögnuðu og ég fékk að heyra það frá
öðrum syni mínum: „Ertu að láta barnabörnin þín syngja rasistasöngva?“ Ég reyndi
ekki einu sinni að afsaka valið, það hafði farið fram hugsunarlaust með gamla reynslu
að leiðarljósi, reynslu sem hafði ekki verið krufin eða rýnt í með gagnrýnum hætti.
Viðhorf geta breyst, athafnir manna geta breyst, ég geri ekki ráð fyrir að þetta lag sé
sungið í leikskólum nú um stundir fremur en að sagan um Tíu litla negrastráka eða Litla
svarta Sambó séu lesnar þar lengur. Á þessu tekur jafnréttisheftið mjög vel, m.a. með
umfjölluninni um ríkjandi hugmyndafræði og orðræðu, sem getur og hefur breyst í átt
til viðurkenningar og jafnréttis.
Eitt virðist þó ekki geta breyst nægilega hratt þrátt fyrir Olweusaráætlanir og aukna
umræðu í samfélaginu, en það eins og það sé í lagi að leggja ákveðna einstaklinga og
hópa í einelti í íslensku samfélagi. Við höfum séð það á síðum dagblaðanna undanfarið
m.a., að hæsta hlutfall þeirra sem eru bæði þolendur og gerendur í einelti séu asísk
börn, og að erlend börn standi almennt verr að vígi í samskiptum félaga og eigi erfitt
með að eignast íslenska vini (Elimar Hauksson, 2013). Við sjáum að karlmaður sem