Uppeldi og menntun - 01.07.2013, Blaðsíða 111

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(2) 2013 111
gísli Þorsteinsson og BrynJar Ólafsson
starfaði við skólann til ársins 1921. Skólaárið 1921–1922 kenndi Guðrún Jónsdóttir
Erlings hannyrðir en áhersla hennar var á ýmiss konar útsaum, hvítsaum, listsaum og
baldýringu (Áslaug Sverrisdóttir, 2011; Kennaraskólinn í Reykjavík, 1909–1942; Vigdís
Pálsdóttir, 1985).
Skólaárin 1917–1919 féll handavinnukennsla pilta og stúlkna niður vegna vetrar-
kulda og kolaskorts (Barnaskóli Reykjavíkur, 1930; Kennaraskólinn í Reykjavík, 1909–
1942). Haustið 1919 hófu Matthías og Þorbjörg kennsluna á ný. Matthías kenndi til
ársins 1921 (Freysteinn Gunnarsson, 1958). Þá tók við kennslunni Gísli Jónsson barna-
skólakennari, sem kenndi handavinnu drengja með sömu áherslum í tvö ár (Áslaug
Sverrisdóttir, 2011; Kennaraskólinn í Reykjavík, 1909–1942).
Skólaárið 1922–1923 tók Halldóra Bjarnadóttir, fyrrverandi skólastjóri Barnaskóla
Akureyrar, við handavinnukennslunni og annaðist hún kennsluna til ársins 1930
(Freysteinn Gunnarsson, 1958). Í staðinn fyrir hannyrðakennslu kvenna var nú tekin
upp kennsla í heimilisiðnaði fyrir bæði kyn (Kennaraskólinn í Reykjavík, 1909–1942).
Með kennslu sinni, sem Halldóra kallaði nýja handavinnu, hafði Halldóra mikil og
mótandi áhrif á handavinnukennslu í íslenskum barnaskólum í áraraðir (Kennara-
skólinn í Reykjavík, 1909–1942, Vigdís Pálsdóttir, 1985). Halldóra hafði menntað sig
í Noregi, þar sem hún lauk kennaraprófi 1899, og hafði verið þar barnakennari um
nokkurt skeið. Í Noregi gekk þá yfir alda áhuga á heimilisiðnaði, sem byggðist á svip-
aðri hefð og á Íslandi. Þessi áhersla var meðal annars tilraun til að vernda verkmenn-
ingu norska sveitasamfélagsins (Áslaug Sverrisdóttir, 2011; Kjosavik, 2001; Vilhjálmur
S. Vilhjálmsson, 1960).
Áhrifa frá heimilisiðnaðarstefnunni gætti í kennslu Halldóru. Hún hafði í mörg ár
beitt sér fyrir framgangi heimilisiðnaðar á Íslandi og staðið fyrir kennslu í heimilis-
iðnaði í Barnaskóla Akureyrar, samkvæmt norskum fyrirmyndum. Megináherslur
heimilisiðnaðarins voru ólíkar hugmyndum forkólfa uppeldismiðaðra handmennta
(Brynjar Ólafsson og Gísli Þorsteinsson, 2011). Rök Halldóru fyrir þessum áherslum
voru hins vegar þau að þar sem erfitt hefði verið að koma uppeldismiðuðum hand-
menntum á fót í barnaskólum landsins væri eðlilegt að láta á það reyna hvort þessi
tegund handavinnu skilaði sér betur út í skólana (Áslaug Sverrisdóttir, 2011; Kennara-
skólinn í Reykjavík, 1909–1942). Halldóra lagði einnig áherslu á tengingu hugar
og handar og uppeldisleg gildi handverks (Halldóra Bjarnadóttir, 1919). Hún naut
stuðnings áhugafólks um eflingu heimilisiðnaðar á Íslandi, sem vildi koma á þjóðlegri
handavinnukennslu í skólum (Áslaug Sverrisdóttir, 2002). Árið 1922 skrifaði Elín
Briem bréf til Alþingis um mikilvægi þess að fá Halldóru til starfa í Kennaraskólanum:
Sérstaklega tel jeg það mjög þýðingarmikið að hún taki að sér kennsluna í Kennara-
skólanum, því þaðan eiga kennaraefnin að koma með fullkomna þekkingu og áhuga
á þessu sviði, og heimilisiðnaður getur aldrei komist í rétt horf fyrr en handavinna,
bæði fyrir stúlkur og pilta, verður að skyldunámsgrein í öllum barnaskólum lands-
ins, á sama hátt og nú er lögkveðið í öllum alþýðuskólum á Norðurlöndum. (Elín
Briem Jónsson, 1922)