Uppeldi og menntun - 01.07.2013, Blaðsíða 46

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(2) 201346
tÓnmenntakennsla í íslenskUm grUnnskÓlUm
Námsefni í tónmennt
Ekki var að finna á viðmælendum að skortur á námsefni væri þeim ofarlega í huga og
kom það á óvart. Gilti einu hvort rætt var við þá reyndustu eða nýliðana í starfi. Allir
kváðust hafa úr nógu að moða og löguðu efni úr ýmsum áttum að þörfum sínum og
nemendanna. Af útgefnu námsefni í tónmennt frá Námsgagnastofnun má segja að
söngvasöfnin hafi oftast verið nefnd þegar spurt var um það hvaða efni væri notað í
kennslu. Margir notfærðu sér að auki vefinn til þess að finna söngtexta og búa til sín
eigin söngvasöfn, annaðhvort til þess að varpa á vegg eða prenta í lítil hefti.
Líklega notuðu þessir tónmenntakennarar söngvasafnið Syngjandi skóli mest af öllu
útgefnu efni í tónmennt. Næst á eftir söngvasöfnunum var hugmynda- og verkefna-
mappan Það var lagið oftast nefnd, en níu af tólf viðmælendum sögðust hafa notað
eitthvað úr þessari möppu með góðum árangri. Nokkuð misjafnt var hvaða þætti úr
möppunni kennararnir höfðu notað. Sumir notuðu hana sem kveikju að hugmyndum,
aðrir notuðu mest leikina, nokkrir höfðu prófað söngva með skólaslagverki og enn
aðrir voru hrifnir af verkefnablöðum og spilum eins og „táknabingó“ sem þjálfar nem-
endur í því að þekkja tákn vestrænnar nótnaskriftar. Einn af reyndustu kennurunum
sagði þetta besta námsefni sem komið hefði út í tónmennt að hans mati. Líklega á fjöl-
breytilegt innihald möppunnar sinn þátt í vinsældum hennar, þar sem hver kennari
getur valið áherslur í samræmi við eigin áhuga, aðstæður og nemendahóp. Annað efni
í tónmennt frá Námsgagnastofnun var nefnt til sögunnar, svo sem hlustunarefnið Það
er gaman að hlusta og gamla efnið í tónmennt, Tónmennt, hefti 1−4, en það efni virðist
einna minnst notað, og þá helst að verkefnabækurnar séu notaðar til þess að kenna
nótnaskrift og grunnatriði í tónfræði.
Viðmælendur leituðu víða fanga eftir námsefni. Sumir höfðu þýtt efni til eigin
nota úr erlendu námsefni eða nýttu úr því hugmyndir. Af erlendu efni var sérstak-
lega minnst á efnið í tónmennt frá Silver-Burdett og bókina 101 music games. Þar að
auki nefndu sumir myndefni með söngleikjum og óperum (Töfraflautan, Carmen,
Sound of music, Fantasía og Sinfónían og hljóðfærin). Kennsluefni í barna- og þjóð-
dönsum eftir Kolfinnu Sigurvinsdóttur var notað af einum viðmælanda. Heima-
tilbúið efni kennaranna sjálfra samanstóð m.a. af kennslu- og hlustunarefni um
Bítlana og um ýmis sígild tónskáld sögunnar, svo sem Bach, Mozart og Beethoven.
Einnig höfðu margir eldri kennaranna sinn eigin verkefnabanka sem þeir notuðu
sjálfir en töldu ekki henta til útgáfu eða dreifingar til annarra tónmenntakennara.
Ábendingar um úrbætur á námsefni voru ekki margar, fyrir utan það að sum söngva-
söfn væru orðin úrelt. Bent var á að auka mætti úrval af einföldum útsetningum fyrir
skólahljóðfæri, sem væri jafnframt undirleikur undir skemmtileg og vinsæl sönglög,
en einnig að þörf væri á slíkum útsetningum íslenskra þjóðlaga.
Kennsluaðferðir
Í nær öllum tilfellum voru kennslustundir þessara tónmenntakennara kennarastýrðar,
en minna lagt upp úr sjálfstæðri vinnu nemenda. Flestir tímar í tónmennt fólu í sér
einhvern söng og þá oft í upphafi eða lok kennslustunda. Algengt var að unnið væri
með rytma í formi klappleikja en mismunandi var hvort kennarar lögðu áherslu á