Uppeldi og menntun - 01.07.2013, Blaðsíða 41

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(2) 2013 41
Helga rUt gUðmUndsdÓttir
Í grein um útbreiðslu tónmenntakennslu í íslenskum skólum var stuttlega gerð
grein fyrir spurningalistakönnun sem nítján tónmenntakennarar svöruðu, en þar
komu aðeins fram staðreyndaupplýsingar er lutu að starfsaðstæðum og starfsaldri.
Ekki voru tekin viðtöl við tónmenntakennarana eða þeir heimsóttir (Helga Rut Guð-
mundsdóttir, 2008). Í viðtalsrannsókn Kristínar Valsdóttur, með níu tónmenntakenn-
urum sem höfðu reynst farsælir í starfi, kom fram að þeir fóru ólíkar leiðir til þess
að ná markmiðum aðalnámskrár í tónmennt (Kristín Valsdóttir, 2009). Þessum tón-
menntakennurum hafði tekist að nálgast viðfangsefni sitt með sínum eigin hætti og
í raun mótað stefnu og aðferðir sem hentuðu bæði þeim sjálfum og umhverfinu þar
sem þeir störfuðu. En hvernig skyldu venjulegir íslenskir tónmenntakennarar vera,
þeir sem ekki hafa endilega orð á sér fyrir að vera farsælir eða framúrskarandi? Afar
fáar rannsóknir hafa verið gerðar á námsgreininni tónmennt á Íslandi og því er brýnt
að afla meiri upplýsinga um fyrirkomulag og kennsluhætti. Tilgangurinn með þeirri
rannsókn sem nú verður greint frá var að finna þversnið íslenskra tónmenntakennara
og grennslast fyrir um dæmigerðar aðstæður og venjur í tónmenntakennslu.
aÐfErÐ
Þátttakendur
Menntunarlegum bakgrunni tónmenntakennaranna tólf má lýsa þannig að fjórir voru
með tónmenntakennarapróf frá KHÍ1, þrír með tónmenntakennarapróf frá Tónlistar-
skólanum í Reykjavík2, tveir með tónlistarnám auk kennararéttinda og þrír með sér-
hæft tónlistarnám án kennararéttinda. Kennslureynsla þeirra var á bilinu 1−33 ár og
meðalkennslureynsla hópsins rúm fimmtán ár. Meirihlutinn, eða átta talsins, hafði
kennt tónmennt í tíu ár eða lengur. Kynjahlutfallið var sjö karlar á móti fimm konum.
Gagnasöfnun
Úrtakið fyrir þessa rannsókn var valið með því að draga sextán skóla af handahófi úr
lista yfir alla starfandi grunnskóla á landinu. Af þeim höfðu tólf skólar tónmennta-
kennara. Allir tónmenntakennararnir voru heimsóttir, fylgst með kennslu þeirra og
tekin viðtöl. Grennslast var fyrir um starfssvið viðmælenda, viðhorf þeirra til fags-
ins og áherslur í kennslu. Hér verður greint frá niðurstöðum þessara heimsókna og
viðtala. Af tónmenntakennurunum tólf voru sex starfandi við hverfisgrunnskóla í
Reykjavík, tveir við grunnskóla í þéttbýli á höfuðborgarsvæðinu, einn við grunnskóla
í þéttbýli utan höfuðborgarsvæðisins, einn við lítinn skóla í dreifbýli, einn við einka-
skóla á Reykjavíkursvæðinu og einn við skóla fyrir börn með sérþarfir. Af skólunum
fjórum sem ekki kenndu tónmennt voru tveir í Reykjavík og tveir í dreifbýli.
Til grundvallar viðtölunum var lagður fram blandaður spurningalisti með
lokuðum og hálf-opnum spurningum. Lokuðu spurningarnar höfðu þann tilgang að
fá fram sams konar upplýsingar um tiltekin atriði frá öllum viðmælendum. Hálfopnu
spurningarnar gerðu viðmælendum kleift að koma á framfæri upplýsingum eða skoð-
unum sem þeim fannst skipta máli í tengslum við efni spurninganna. Þetta var gert til
þess að missa ekki af mikilvægum upplýsingum um efnið, sem ef til vill ættu einungis