Uppeldi og menntun - 01.07.2013, Blaðsíða 44

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(2) 201344
tÓnmenntakennsla í íslenskUm grUnnskÓlUm
Persónulegar áherslur í tónmenntakennslu
Söngur mikilvægasti þátturinn
Aðspurðir um hvað þeir leggðu mesta áherslu á í tónmenntakennslu nefndu allir söng
sem einn af helstu þáttunum í kennslu sinni og átta þeirra nefndu söng fyrstan allra
þátta. Það er til marks um mikilvægi söngs í hugum þessara kennara að allir nema
einn sögðu að þeir myndu sinna söngþættinum ef þeir hefðu aðeins tíma fyrir einn
þátt í tónmennt. Jafnframt tóku þrír þeirra fram að þeir myndu ekki vilja kenna tón-
mennt með þeim hætti að það væri bara sungið og ekkert annað gert.
Skapandi vinna, hljóðfæranotkun og hreyfing
Þegar tónmenntakennararnir voru inntir eftir því hvaða námsþætti þeim fyndist
mega sleppa að kenna, t.d. ef tími væri naumur voru svörin um margt lík. Alls voru
átta á því að kennslu í nótnalestri og/eða tónfræði mætti sleppa en þar á eftir kom
tónlistarsaga og umfjöllun um tónskáld, sem þrír voru sammála um að væri ofaukið
í tónmenntakennslu. Tveir færðu rök fyrir því að ekki þyrfti að sinna hreyfingu svo
mikið í tónmennt þar sem þeim þætti væri sinnt í dansi og íþróttum í þeirra skóla.
Einn nefndi sérstaklega að hljóðfæranotkun og skapandi vinna yrði gjarnan útundan
í kennslu hans vegna hópastærða og tímaskorts. Í viðtölum við hina kennarana kom
einnig fram að þessum þætti væri oft minna sinnt en öðrum. Mörgum finnst þeir ekki
hafa bolmagn eða færni til þess að sinna skapandi vinnu með hljóðfæri sem skyldi.
Nótnalestur, tónfræði og tónlistarsaga
Þó að nótnalestur, tónfræði og tónlistarsaga væru þættir sem helst mætti sleppa úr
tónmenntakennslu að mati margra viðmælenda voru þessir þættir veigamiklir og
jafnvel ómissandi að mati annarra viðmælenda. Hjá fjórum kennurum skipaði tón-
fræði og nótnalestur sinn sess í kennslunni og notuðu þrír þeirra blokkflautur við
nótnakennsluna í sumum árgöngum. Sömuleiðis fannst tveimur viðmælendum tón-
skáldakynningar og innsýn í vestræna tónlistarsögu mikilvægir þættir og væru þeir
órjúfanlegur hluti af tónmenntakennslu þeirra.
Í máli eins viðmælanda sem kenndi á blokkflautu kom fram athyglisverð rök-
semdafærsla. Mikilvægi nótnalesturskennslu byggðist á því að hún væri forsenda
blokkflautukennslunnar en um leið var blokkflautan nefnd sem tæki til þess að kenna
nemendum að lesa nótur. Það var hins vegar ekki ljóst hvort skipti meira máli, blokk-
flautunámið eða nótnalesturinn, heldur virtust þættirnir kalla hvor á annan. Þetta
endurspeglar hugsanlega óskýra og óljósa stöðu nótnalesturs í tónmennt í íslensku
skólakerfi, þar sem hvorki er tekið fram að slík kennsla sé mikilvæg né hver sé til-
gangur hennar.
Kennsluaðstaða
Ólíkar áherslur í tónmenntakennslu mátti greina í því hvernig kennararnir töluðu
um eigin kennslu og hlutverk sitt, en jafnframt endurspegluðust áherslur kennarans
í því hvernig kennslurými var skipulagt. Allir viðmælendur höfðu nokkuð gott eða
mjög gott rými til kennslu. Réttur helmingur þeirra skipulagði kennslustofuna á