Uppeldi og menntun - 01.07.2013, Blaðsíða 49

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(2) 2013 49
Helga rUt gUðmUndsdÓttir
þætti, en það eru einangrun tónmenntakennara og áhyggjur þeirra af hópastærðum.
Hvorugur þessara þátta var á spurningalistanum, sem hafður var til hliðsjónar í við-
tölunum, en báðir þættir komu ítrekað fram hjá viðmælendum.
Allir viðmælendur voru eini tónmenntakennari síns skóla, en margir nefndu að
gott væri að hafa annan kennara sem þeir gætu unnið með og skipst á hugmyndum
við. Þörf tónmenntakennara fyrir samstarf og óttinn við einangrun í starfi er nokkuð
sem skólastjórnendur ættu að hafa í huga við ráðningar. Margir tónmenntakennarar
hafa réttindi til þess að kenna fleiri námsgreinar og því ættu að vera möguleikar á
því að ráða fleiri en einn tónmenntakennara við hvern skóla sem kenndu þá fleira
en aðeins tónmennt. Einnig má koma í veg fyrir einangrun með því að virkja tón-
menntakennara betur í samstarfi við aðra kennara en nú er gert.
Samkvæmt mörgum viðmælendum í þessari rannsókn eru hópastærðir eða fjöldi
nemenda í bekk sá þáttur sem einna helst hamlar frjálsu og skapandi starfi í tónmennt.
Ekki er þó tryggt að smærri hópar leysi allan vanda og tryggi nýstárlegri starfshætti
í tónmenntakennslu. Í fyrsta lagi var því ekki þannig varið í þessari rannsókn að
tónmenntakennarar með stærri hópa kenndu síður með skapandi hætti en þeir sem
höfðu minni hópa. Í öðru lagi má í þessu sambandi benda á nýlega heimild um skap-
andi starf og tónsmíðar í norskum sjöttu bekkjum, þar sem kennarar voru einir með
22−27 nemendur í einu í slíkri vinnu. Kennarar þessara bekkja álitu húsnæði vera
helsta takmarkandi þáttinn í slíkri vinnu en ræddu ekki um að minnka þyrfti hópa.
Norsku kennararnir skiptu nemendum upp í litla hópa sem þurftu að vinna sjálfstætt
á svæðum á víð og dreif um skólann (Turøy, 2007). Þetta er kennsluaðferð sem ekki
virtist algeng hjá tónmenntakennurunum í þessari rannsókn.
Erfitt er þó að bera áherslur í kennslu íslenskra tónmenntakennara saman við það
sem gerist erlendis. Í fyrsta lagi eru heimildir um áherslur í kennslu oft aðeins frá-
sagnir af einstökum dæmum, fremur en yfirgripsmiklar úttektir, og því erfitt að vita
hvernig kennslan hér er frábrugðin dæmigerðri kennslu erlendis. Einnig torveldar
það samanburð að hér á landi er mest áhersla lögð á kennslu yngstu aldurshópanna
í tónmennt og því aðrar áherslur og efnisval en erlendis, þar sem tónmennt er oftar
í boði fyrir táningsaldurinn. Á hinum Norðurlöndunum hefur hlutur popptónlistar
aukist verulega í námsefni og kennsluáherslum, en slíkt er ekki hægt að merkja í
kennslu viðmælendanna í þessari rannsókn, þó popptónlist komi við sögu í einhverj-
um hluta tónmenntakennslunnar. Þessi áherslumunur stafar líklega af því að íslenskir
nemendur í tónmennt eru almennt yngri en þeir sem rætt er um á hinum Norður-
löndunum.
Viðmælendurnir í þessari rannsókn voru ekki frábrugðnir „framúrskarandi“ tón-
menntakennurunum í grein Kristínar Valsdóttur (2009), hvað varðaði nálgun og út-
færslur í kennslu, sem voru í samræmi við persónulegan áhuga og styrkleika hvers
kennara. Um leið og tónmenntakennararnir voru úrræðagóðir með námsefni og leiðir
má líka segja að útfærslur þeirra í kennslu væru í tiltölulega föstum skorðum. Það
var ekki margt sem kom á óvart varðandi val á viðfangsefnum eða kennsluaðferðum
og var margt líkt frá einum kennara til annars, þó að samsetningin væri með ólíkum
hætti. Mikið er um kennarastýringu og þó slíkt geti falið í sér virkni nemenda mætti
hæglega auka virkni nemenda í tímum með fjölbreyttari leiðum í kennslu.