Uppeldi og menntun - 01.07.2013, Qupperneq 90

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(2) 201390
ViðHorf Ungmenna til mannréttinda innflytJenda og mÓttökU flÓttafÓlks
Tækifæri í nýju landi
Ein meginniðurstaða rannsóknarinnar er sú að ungmennin leggja áherslu á að inn-
flytjendur fái tækifæri til að njóta sín í nýju landi og þeim finnist þeir vera hluti af
samfélaginu. Til þess að svo geti orðið telja þau mikilvægt að innflytjendur læri ís-
lensku og hafi jöfn réttindi á við aðra íbúa landsins. Þeir hafi meðal annars rétt til þess
að viðhalda tungu sinni, trú og lífsstíl og það sé mikilvægt fyrir sjálfsmynd þeirra.
Ungmennin benda jafnframt á að fordómar gagnvart innflytjendum í samfélaginu
geri þeim erfitt fyrir að komast inn í samfélagið og það takmarki tækifæri þeirra í
samfélaginu.
Áhersla ungmennanna á íslenskukunnáttu innflytjenda samræmist áherslum
ýmissa opinberra stofnana hér á landi eins og mennta- og menningarmálaráðuneyt-
isins og Mannréttindaskrifstofu Íslands. Hjá þeirri síðarnefndu er því haldið fram að
tungumálið sé lykill að tækifærum og virkri þátttöku í samfélaginu og að innflytj-
endur, og þó sér í lagi börn af erlendum uppruna, eigi rétt á að læra íslensku til að þau
verði ekki utanveltu í samfélaginu (Mannréttindaskrifstofa Íslands, e.d.). Meirihluti
innflytjenda á Íslandi sýnir einnig vilja til að læra íslensku. Í rannsókn Félagsvísinda-
stofnunar og Fjölmenningarseturs frá árinu 2009 segjast 86% þátttakenda vilja læra
íslensku eða læra hana betur; aðeins 6% þeirra segjast ekki vilja læra íslensku eða ekki
vilja læra hana betur (Vala Jónsdóttir, Kristín Erla Harðardóttir og Ragna Benedikta
Garðarsdóttir, 2009). Viðtalsrannsóknir sem gerðar hafa verið hér á landi renna enn
fremur stoðum undir það að innflytjendur hafi áhuga á að læra íslensku (t.d. Kristín
Erla Harðardóttir, Kristín Loftsdóttir og Unnur Dís Skaptadóttir, 2007).
Áhersla ungmennanna á réttindi innflytjenda til að hafa áhrif og rödd í samfélaginu
endurspeglar niðurstöður erlendra rannsókna þar sem komið hefur í ljós að mörg
börn og ungmenni rökstyðja mikilvægi tjáningarfrelsis með því að vísa til þess að allir
eigi rétt á að hafa rödd í lýðræðislegum og pólitískum stofnunum samfélagsins (t.d.
Wainryb, 2006).
Orðræða ungmennanna um mikilvægi þess fyrir innflytjendur að viðhalda þáttum
sem tengjast sjálfsmynd þeirra, eins og tungumáli, trú og lífsstíl, rímar við umræðu
fræðimanna um mikilvægi þess að fólk sem flyst til annars lands viðhaldi sjálfsmynd
sem tengist upprunalandi þess (t.d. Guðný Guðbjörnsdóttir og Sergio Morra, 2004;
Phinney og Alipuria, 1990).
Líkt og ungmennin tala um að fordómar geti takmarkað möguleika og gert líf inn-
flytjenda hér á landi erfiðara hefur komið fram hjá fræðimönnum að fordómar vegna
uppruna eða litarháttar fólks skerði tækifæri og réttindi þess í samfélaginu (sjá t.d.
Osler, 2008). Sú skoðun eins viðmælandans að neikvæðar staðalmyndir í kvikmyndum
geti kynt undir fordóma gagnvart innflytjendum minnir jafnframt á hvað kvikmyndir
og fjölmiðlar gegna veigamiklu hlutverki við að skapa þá ímynd sem almenningur
fær af innflytjendum. Bresk rannsókn á fordómum bendir til þess að fólk vísi oft til
fjölmiðla þegar það réttlætir viðhorf sín til fólks af erlendum uppruna og að fjölmiðlar
kyndi oft og tíðum undir þá upplifun fólks að koma innflytjenda og flóttafólks sé ógn
við samfélagið sem fyrir er (Valentine og McDonald, 2004).