Uppeldi og menntun - 01.07.2013, Blaðsíða 48

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(2) 201348
tÓnmenntakennsla í íslenskUm grUnnskÓlUm
í stað þess að upplifa og taka virkan þátt í því að gera eitthvað með tónlist. Að þeirra
mati átti tónlist að vera þáttur í daglegu lífi fólks og því mikilvægast að læra tónlist
í gegnum þátttöku. Að öðru leyti bar lítið á gagnrýni á viðfangsefni og innihald tón-
menntakennslu almennt meðal viðmælenda.
UMrÆÐa
Þátttakendurnir í þessari rannsókn virtust nokkuð dæmigerðir fyrir hóp tónmennta-
kennara á Íslandi, þar sem dreifing þeirra um landið var jöfn, menntunarbakgrunnur
fjölbreyttur og í hópnum voru fulltrúar frá flestum gerðum grunnskóla. Tónmennta-
kennararnir tólf voru með háan starfsaldur eða rúmlega fimmtán ár að meðal-
tali. Meirihluti úrtaksins hafði lengri kennslureynslu en tíu ár en tæpur helmingur
hafði fremur stutta kennslureynslu. Þessar niðurstöður koma að sumu leyti heim og
saman við niðurstöður fyrri rannsóknar, þar sem nítján tónmenntakennarar svöruðu
spurningalistum og hafði helmingur þeirra starfsreynslu á bilinu 11−34 ár (Helga
Rut Guðmundsdóttir, 2008). Þetta bendir til þess að stór hluti íslenskra tónmennta-
kennara endist mjög lengi í starfi. Næstu ár munu leiða í ljós hvort breyting verður þar
á með yngri kynslóð tónmenntakennara. Langlífi tónmenntakennara í starfi stangast
þó á við þá mynd sem yfirleitt er dregin upp af útbrunnum tónmenntakennurum og
tónmenntakennaraskorti, m.a. af viðmælendum í þessari rannsókn.
Kynjahlutföll í úrtaki rannsóknarinnar voru óvenjuleg ef miðað er við almenna
grunnskólakennara, því karlmennirnir voru fleiri en konurnar. Í ljósi þess að tón-
mennt er oftast kennd á yngra stigi grunnskólans er þetta háa hlutfall karlmanna í
úrtakinu sérlega athyglisvert, enda hlutfall karla við kennslu í grunnskóla tæp 20%
og algengara að karlkennarar leggi fyrir sig kennslu á eldri stigum menntakerfisins
en yngstu stigunum (Hagstofa Íslands, e.d.). Þessar niðurstöður gætu bent til þess
að hugmyndir um starf tónmenntakennara séu að einhverju leyti frábrugðnar hug-
myndum um almenn kennarastörf í grunnskóla. Hugsanlega er þetta merki um það
að á Íslandi njóti tónmenntakennsla meiri virðingar eða þyki karlmannlegri en hefð-
bundin bekkjarkennsla.
Tónmenntakennararnir í þessari rannsókn voru almennt ánægðir í störfum sínum,
hvort sem þeir voru nýir eða gamlir í hettunni. Svör þeirra einkenndust af sjálfstæð-
um viðhorfum til kennslunnar og höfðu allir mótað hana með sínum hætti, rétt eins
og farsælu tónmenntakennararnir í rannsókn Kristínar Valsdóttur (2009). Þeir virtust
nægjusamir eða úrræðagóðir með námsefni og mörgum virtist henta vel að geta sett
saman hitt og þetta úr mörgum áttum í samræmi við þarfir hverju sinni. Á hinn bóg-
inn er athyglisvert hversu lítið virtist notað af því efni sem þó er til útgefið í tónmennt
og sumir höfðu ekki kynnt sér nema hluta þess efnis sem stendur tónmenntakenn-
urum til boða.
Það verður að teljast jákvætt að söngur virðist í hávegum hafður í nær öllum tón-
menntastofum og að samsöngur skuli vera fastur liður í rúmlega helmingi skólanna.
Söngur var þó hvergi það eina sem sinnt var í tónmennt og er það vel, en ánægjulegt
að hann skuli skipa öruggan sess í íslensku skólastarfi.
Nokkur atriði í niðurstöðunum gefa tilefni til frekari skoðunar og ber þá hæst tvo