Uppeldi og menntun - 01.07.2013, Blaðsíða 127

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(2) 2013 127
inga maría ingVarsdÓttir
skólastigum og hafa verið að vinna að verkefnum sem hægt er að nýta í útikennslu
(Landvernd, e.d.). Einnig eru fjölbreytt verkefni í skýrslu rannsóknar- og þróunar-
hópsins GETA til sjálfbærni – menntun til aðgerða (Stefán Bergmann o.fl., 2010).
DÆMi úr Eigin ranni
Starfs- og kennsluaðferðir í Tjarnarseli hafa frá árinu 1996 einkennst af útinámi í vett-
vangsferðum og umhverfismennt. Unnið var þróunarverkefni á árunum 1997–1999
og gefin út handbók um vettvangsferðir árið 2002. Skólinn er þátttakandi í verkefni
Landverndar, Skóli á grænni grein, og hefur fengið grænfánann fjórum sinnum. Leik-
skólinn er sífellt að endurmeta stefnu sína og áherslur í námi barna og nú í ljósi nýrrar
aðalnámskrár með tilliti til grunnþátta menntunar.
Kennsluaðferðir Tjarnarsels byggjast meðal annars á aðferð Josephs Cornell
(1989) sem er byggð á markvissu útinámi í vettvangsferðum. Hann leggur áherslu
á að kennarinn sé meðvitaður um áhrif sín á andrúmsloftið og noti gleðina (e. joy) í
kennslu sinni. Hann segir hlutverk kennara í námi barna tvíþætt. Annars vegar þarf
hann að vera virkur þátttakandi án þess þó að vera í hlutverki stjórnanda. Hins vegar
þarf kennarinn að geta tekið þátt í og borið virðingu fyrir sjálfsprottnum leik og námi
barnsins og hafa að auki, líkt og börnin, gaman af því sem verið er að gera.
Hér á eftir eru nokkur dæmi um verkefni sem tengjast sjálfbærni til menntunar og
hafa verið þróuð og unnin í Tjarnarseli.
Dæmi I: Áskoranir og ævintýri: Útinám og fjölnotagarður
Þróunarverkefnið Áskoranir og ævintýri: Útinám og fjölnotagarður fékk styrki árið 2013
úr Sprotasjóði leik-, grunn- og framhaldsskóla og Manngildissjóði Reykjanesbæjar. Í
verkefninu er lögð áhersla á að samþætta grunnþætti menntunar við efnahags-, sam-
félags- og félagslega velferð og umhverfisvernd (Tjarnarsel, e.d.).
Markmið verkefnisins er meðal annars að umbylta og þróa náttúrulegt útisvæði
leikskólans og nota sem mest endurnýtanlegan og náttúrulegan efnivið með sjálfbærni
að leiðarljósi. Einnig er verið að innleiða starfsaðferðir sem byggjast á grunnþáttum
menntunar. Þróunarverkefnið er unnið í samvinnu barna, kennara, foreldra, fræðslu-
og umhverfis- og skipulagssviðs Reykjanesbæjar og SAGE Gardens¹. Þróunarverk-
efninu er ætlað að skilja eftir verkþekkingu og ábyrgðartilfinningu þátttakenda fyrir
náttúru og umhverfi.
Verkefnið var vel kynnt fyrir áðurnefndum aðilum og óskað m.a. eftir þátttöku
þeirra við hugmyndavinnuna og framkvæmdir. Jafnræðis var gætt í þróunarferlinu
og fengu allir þátttakendur í verkefninu tækifæri til að koma á framfæri sjónarmiðum
sínum og hugmyndum um útileiksvæði. Sérstaklega var lögð áhersla á að virkja börn-
in til að hafa áhrif á náms- og starfsumhverfi sitt. Ráðist var í mikla hugmyndavinnu
og sett var upp vinnusmiðja þar sem börn og foreldrar útfærðu hugmyndir sínar og
óskir um „draumaútileiksvæði“ svo sem með teikningum og módelum. Einnig unnu
kennarar úr hugmyndum sínum eftir kynnisferð sem þeir fóru til Hollands þar sem
þeir kynntu sér náttúruleg útileiksvæði.