Helgafell - 01.04.1944, Page 121

LISTASTEFNUR
103
nákunnugt í mörgum og ægilegum
myndum, og nú varð enn ógnum-
þrungnari en áður vegna dvínandi trú-
ar á annaÖ líf. 1 Kantaraborgarsögum
Chaucers og öðrum slíkum, er þekktar
voru um alla Evrópu í einni eða ann-
arri mynd, má skynja efa þann, kæru-
leysi og ótta, sem ríkti í hugum manna.
FORUSTA ÍTALA
Menn þörfnuðust sárlega nýrra hug-
sjóna og nýs átrúnaðar, og þeir voru
reyndar aS mynda sér nýjan átrúnaS
um leið og þeir glötuðu hinum gamla.
MiSstöS hins nýja viðhorfs var Ítalía,
eins og kunnugt er. Og þetta var ofur
eðlilegt, því að á Ítalíu voru þá vega-
mót veraldar, ef svo mætti að orði
komast. Gamli átrúnaðurinn hafSi
aldrei orÖið eins fastur í sessi með
ítölum og norðar í álfunni, og Italir
voru því næmari en aðrir fyrir nýjum
áhrifum. List þeirra átti sterkustu ræt-
ur sínar í býsönskum stíl, og honum
hafði hún verið háð í sex aldir, en á
13. öldinni gætti allmikilla áhrifa frá
gotneskri list, og höfðu þau borizt frá
Frakklandi. Á Italíu varð því fyrst vart
hins nýja áhuga gagnvart einstaklingn-
um og umhverfi hans, og þegar lista-
mennirnir leituðu fyrir sér um listar-
form til þess að tjá þetta nýja sjónar-
mið sitt, urSu hvarvetna fyrir augum
þeirra leifar hinnar fornu hámenning-
ar Rómaveldis, sem í listaverkum sín-
um sýndi ef til vill á fullkomnasta
hátt hina náttúrubundnu lífsskoðun
fornþjóðanna.
Eins og við er að búast, eru elzu
endurreisnarlistaverk Itala frá 14. öld
enn háS allmiklum býsönskum áhrif-
um, en þar gætir meir gotnesku stefn-
unnar að norSan, og getur aS líta vott
um vaxandi áhuga á rómverskum forn-
minjum, en framar öllu öSru sífellda
leit að þeirri tækni, sem gera mætti
listamanninum kleift að mynda mann-
inn og raunheiminn svo, aS þekkjan-
legt væri.
Segja má, að endurreisnin á Italíu
hafi byrjað meS verkum tveggja mál-
ara. Annar þeirra, Giotto di Bondone,
ól aldur sinn í Flórens, en hinn, Duc-
cio di Buoninsegna, átti heima í Siena.
Báðir voru þeir uppi á fyrri hluta 14.
Duccio er hluti úr altaristöflunni í dóm-
kirkjunni í Siena, en hana málaði hann
aldar. Myndin Freisting Krists eftir
á árunum 1308 til 1311. Altaristafla
þessi er ein þeirra mynda, sem marka
tímamót í listasögunni. Hún er einn
hinna miklu minnisvarða um þær
breytingar, er urðu í hugmyndaheimi
og átrúnaði manna í lok miðaldanna.
AS framan er mynd af guSsmóður
með barnið og umhverfis þau cnglar
og helgir menn, en innar er Hetinum
skipt í marga reiti, smámyndir eins og
þá, sem hér er sýnd, myndir úr lífi
Krists.
Giotto kappkostar að gera manna-
myndir sínar stórfenglegar og einfald-
ar í senn. Þar má finna greinilegan
vott klassiskrar listhyggju, en Duccio
er í eÖli sínu miklu fremur býsanskur.
Grunnur myndarinnar, gullinn og flat-
ur, einkennilegir klettar, austrænt yf-
irbragÖ Kristmyndarinnar og hin ó-
hlutstæÖa formfesta myndarinnar allr-
ar, allt er þetta í eðli sínu býsanskt,
en hin þungu bláu og rauÖu tjöld og
skörpu línur bera vott um gotnesk á-
hrif. Einnig má sjá á þeim manna-
myndum, sem nálgast að vera þrí-
víÖar, og tilbrigðum í gerð andlitanna,
að listamaSurinn er orðinn skyggnari
á náttúruna og reynir aS mynda hana
nákvæmar en áður tíðkaÖist.
Meginþróun ítalskrar listar áleiðis
til náttúrustefnunnar verður rakin á 14.
öldinni til borganna Flórens og Siena,
en á 15. öldinni verður nokkur kyrr-
staða í síenskri list. I Flórens tók hins
vegar hver listamaðurinn viS af öðrum,