Helgafell - 01.04.1944, Side 161

BÓKMENNTIR
135
hafi!! Hvörnig hyggur þú færi ef sú Réttarbót
væri öllum kunnug? Oll Vitleysa og Sóttir allar
koma þó frá Sunnlendingum, Madur!!“
Bréf þau sem Bjarni skrifar Finni Magnús-
syni eru talsvert annars efnis en bréfin til
Gríms^ fjalla meira um bókmenntir, eins og
vænta má, og sést á þeim að Bjarni hefur fylgzt
vel með því sem gerðist í þeim efnum í Dan-
mörku. Minnist hann oft á endurreisn Alþing-
is við Finn og vill ólmur hafa þingið við Öxará,
því að ,,í Reykjavíkur Dampahvolfi getur eckért
gott Anda dregid!**
Síðasta bréfið til Finns er skrifað 23. ágúst
1841. Kvartar hann þar um lasleika, en kveðst
þó Verða að sitja við skriftir fram yfir krafta
sína. Nóttina eftir dó hann.
Bjarni hafði jafnan átt mjög annríkt um æv-
ina og lítinn tíma haft til ljóðagerðar. Hefði
maður gjarnan óskað þess þess nú að hann
hefði gert meira að því að ,,agte paa sit Kald
til Musernes Tjeneste**, eins og Tómas Sæ-
mundsson kemst að orði. Sjálfum hefur honum
þó ef til vill fundizt embættisstörf sín meira
virði en ljóðagerðin, og Finni Magnússyni skrif-
ar hann: ,,eg. . . verd gleimdur þegar þín
Minning lifir í mesta Blómanum**. Það fór þó á
annan veg. Finnur er nú fáum kunnur, en
Bjarni mun jafnan fylla rúm sitt sem eitt
fremsta skáld vort á 19. öld. (Úr FRÓNI).
Magnús Kjartansson.
„Alls engin merkisbók“.
Tryggve Gulbranssen: DAGUR í
BJARNARDAL I—III. Konráð Vil-
hjálmsson ísl. Norðri, Ak. 1943. 1100
bls. Kr. 87,— og 117,—.
Skáldsagan Dagur i Bjarnardal er á sinn hátt
eftirtektarverður viðburður í ársbókmenntunum
1943. Það er út af fyrir sig lítið undrunarefni,
þótt 100 kr. skáldsaga, snauð að listgildi og lífs-
sannindum, hljóti víðtækar vinsældir, en þegar
við bætist, að bókin er gagnleiðinleg og viðvan-
ingslega rituð með afbrigðum, fer málið að
verða torskildara. Reyndar hefur þessi bók ver-
auglýst með hóflausara skrumi en nokkur önn-
ur, og er þá mikið sagt. En þar á ofan hafa þau
undur gerzt, að margir kunnir menn, sumir í
áhrifastöðum og aðrir meira og minna merkir
borgarar, hafa risið upp, að því er virðist af
sjálfsdáðum, til að vitna um listarbrag, lífsspeki
og siðmæti þessarar bókar. Ég vænti þess vegna
að mér verði virt til vorkunnar, þótt mér þyki
öruggara að rökstyðja gagnstæða skoðun mína
með vitnisburðum, sem að standa mér meiri
menn. — Hér skulu því birtar í þýðingu nokkrar
umsagnir úr einhverju merkasta bókmenntatíma-
riti á Norðurlöndum, Bonniers litterara maga-
sin, frá þeim tíma, er bókin var að koma út.
Allir eru ritdómararnir, sem í er vitnað, alkunn-
ir og mikilsvirtir gagnrýnendur og rithöfund-
ar. Þeir furða sig á sölugengi skáldverks þessa,
viðurkenna að vísu sumir, að höfundinum sé
ekki alls varnað, en í meginatriðum verða niður-
stöðurnar á þessa leið:
Gunnar Larsen, kunnur rithöfundur og ritstjóri
við Dagbladet í Osló fyrir styrjöldina, segir um I.
bindið, Dunar í trjálundi: Ekfci þarf lengi að lesa
til þess að Ijóst verði, að hér hefur höfundurinn
tínt upp úr glatfcistunni allan þann gerviróman-
tísfca umbúnaÖ, sem œtla mátti, að /arið hefði í
gröfina með sérstöfcum hópi þjóðlífslýsenda með-
al hinnar eldri sfcáldafcynsló&ar. Bófcin féfcfc hlý-
legri vi&töfcur en hún átti sfciliÖ hjá sumum blaÓ-
anna, og má vera, að orsöfcin hafi veriÖ sú, að
málrófsmifcið þjóðrembingssjálfshól af slífcu tagi
nýtur að vonum frœndsemi áfcveðinna ,,hreyf-
inga“, sem nú tfaða uppi.
Thure Nerman, sænskt skáld og bókmennta-
fræðingur segir um sömu bók: Um þetta
(þ. e. sjálft efnisvalið) Vœri másfci ástœÖulaust
að fást, út af fyrir sig. En hér er um allt fjall-
að með svo óþolandi umsvifum og tilgerð og
hvaÖeina svo hafiÖ og hátíðlegt, að vanalegum
dauSlegum mannesfcjum er ofraun að gera sér
slifct að gó&u.
Georg Svensson, ritstjóri BLM, segir um III.
bindið, Engin leið önnur: Manni er fcœrfcomnara
en ella mundi að geta látiÖ þá sfcoÖun i Ijós,
að vinsœldir bófcarinnar muni vera af trúar-
legum rótum runnar, til þess að firrast þann
vanda að sýna fram á aSrar orsafcir til þess,
að svo lélegt sfcáldverfc á bófcmenntamcsIifcvarÖa
sfculi hafa vafcið aóra eins hrifningu með les-
endum vissrar tegundar.
Ronald Fangen, hinn kunni norski rithöfund-
ur og trúarhetja, ritar um sömu bók: í
SvíþjóÖ hefur staÖiÖ allmifcill siyrr um Gul-
branssen. Mér finnst efcfci hafa verið um
mifciÖ að deila. Efcfci œtti að vera svo erfitt að
sameinast um þá sfcoÖun, að Engin leið önnur
sé alls engin merfcisbófc. Sálarlífslýsingarnar eru
grunnfœrar og jafnvel fclunnalegar, reyfarablœr-
inn þvílífcur, að sennileifca listrœnnar frásagnar
er einatt misboÓið, rithátturinn allur peysulegur