Skessuhorn - 17.12.2014, Page 28

28 MIÐVIKUDAGUR 17. DESEMBER 2014
Það getur vissulega verið mis-
jafnt hvaða merkingu við leggj-
um í jólin. Sumir sjá þau fyrst
og fremst sem tækifæri til að
slappa af í faðmi fjölskyldunn-
ar og til að eiga rólega daga þar
sem nánd, hlýja og væntum-
þykja fær ráðið ríkjum. Aðrir
leggja áherslu á mat og drykk
og að allt fari fram eftir fast-
mótuðum siðum og venjum. Í
þriðja lagi má svo nefna þau,
sem sjá jólin sem trúarhátíð þar
sem innihald og merking hins
kristna boðskapar er sett í önd-
vegi.
Ekkert af þessu þarf þó að
útiloka annað því allt getur
þetta farið saman. Það er hins
vegar undir okkur sjálfum kom-
ið hvort og hvernig við glæðum
jólin innihaldi; boða jólin ein-
ungis „nýárs blessaða sól og
náttúrunnar jól“ þar sem nýr
sólargangur hefur hringferð
sína enn einu sinni eða flytja
þau kannski líka „líf og líkn-
arráð og ljóma heit af Drott-
ins náð,“ eins og séra Matth-
ías Jochumsson yrkir í einum
sálma sinna?
Vetrarsólstöður hafa ekki allt-
af verið kristin trúarhátíð og það
er líklega ekki fyrr en á fjórðu
öld sem kristnir menn fara að
halda sérstaklega upp á fæð-
ingu Krists á þessum árstíma.
Þeir syngja honum þá sérstaka
messu – Kristsmessu – og af því
draga jólin heiti sitt á ensku.
Það hefur hins vegar ekki allt-
af verið eining um það á meðal
enskumælandi hvort og hvern-
ig beri að haga jólahaldi. Nýleg
frétt frá bænum Santa Monica
á vesturströnd Bandaríkjanna
undirstrikar að jólin og hinn
kristni boðskapur þeirra er ekki
öllum jafn kærkominn. Í Santa
Monica, sem stendur rétt fyrir
utan L.A. hefur sá háttur ver-
ið hafður á í meira en 60 ár, að
þar hafa kirkjur fengið að stilla
upp í almenningsgarði helgi-
myndum til að minna á hinn
trúarlega þátt jólanna. Venj-
an hefur verið sú, að þar sem
um mjög afmarkað rými er að
ræða í garðinum, að þá hef-
ur verið dregið um það hvaða
kirkjur og trúfélög fá að stilla
upp myndum sínum á hverj-
um tíma. Fyrir örfáum árum
gerðis það, þegar dregið var um
hverjir ættu að fá pláss í garð-
inum, að trúleysingjar fengu að
taka þátt í útdrættinum í fyrsta
sinn. Og viti menn, af tuttugu
og einum vinningshafa komu
18 úr röðum trúleysingja. Og
trúleysingjarnir hófust þegar
handa við að skreyta í garðin-
um. Reyndar létu þeir 15 rými
standa auð en í þeim þremur
sem þeir skreyttu mátti sjá boð-
skap á borð við:
„Látum rökhyggjuna hafa yf-
irhöndina, á þessum tíma við
vetrarsólstöður. Það eru engir
guðir, engir djöflar, engir engl-
ar, hvorki himnaríki né hel-
víti. Það er bara hinn náttúru-
legi heimur.“ Og með þessum
hætti komu þeir boðskap sínum
á framfæri. En hér vakna ýms-
ar spurningar: Hver er þess t.d.
umkominn að skera úr um af
hverju hinn náttúrulegi heim-
ur samanstendur? Og hver eru
grundvallarlögmál tilverunnar?
Til að geta skorið úr um það,
þarf annað hvort að koma sér
saman um þær forsendur sem
við skoðum heiminn út frá eða
sanna þær, og þá stöndum við
frammi fyrir því, að hin kalda
rökhyggja, sem trúleysingjarnir
vilja oft og tíðum halda á lofti,
nær ekki flugi nema samstaða
sé um forsendurnar, og þá sam-
stöðu skortir einfaldlega því
það er ekki hægt að sýna fram
á réttmæti forsendnanna eða
sanna þær með neinum óyggj-
andi hætti.
Rökhyggjan, sem trúleys-
ingjarnir kalla eftir til að skera
úr um hvað sé rétt og hvað sé
rangt, og hvað gott og hvað illt,
verður því að láta í minni pok-
ann hvort sem henni líkar það
betur eða ver. Og það verð-
ur hún líka að gera við vetrar-
sólstöður þegar við höldum jól,
því þegar við erum við leidd inn
í fjárhúsið í Betlehem og að jöt-
unni þar sem barnið litla hvíl-
ir, og okkur er sagt að þar hvíli
sjálfur Guð, þá vitum við að við
þurfum að taka alla okkar hug-
myndafræði og alla rökhugsun
til endurskoðunar.
Og það sem fæðing Krists í
brjósti hvers og eins gerir alla
jafna er að hún kollvarpar því
sem fyrir er, en kallar um leið
fram nýja hugsun, nýja nálgun
og nýjar aðferðir en jafnframt
nýja von. Hið gamla er farið og
allt verður sem nýtt.
Tungutak trúarinnar bygg-
ir nefnilega ekki á ískaldri rök-
hyggju hugsunarinnar þar sem
eitt leiðir stöðugt af öðru undir
formerkjum sálarlausrar nauð-
hyggju, heldur má miklu frem-
ur segja, að tungutak trúarinnar
byggi á eldheitri ástríðu hjart-
ans þar sem myndmál og lík-
ingar, sem stöðugt eru að öðlast
nýtt samhengi og þar með sífellt
nýjar skírskotanir, fá að njóta
sín varpandi stöðugt nýju ljósi
á óteljandi möguleika mannsins
á sérhverju andartaki ævinnar.
Og eitt af þessum andartökum
ævinnar, sem felur í sér óendan-
lega djúpa möguleika, er andar-
takið þegar við á jólum stönd-
um frammi fyrir jötu barnsins í
Betlehem og áttum okkur á því,
að þar hvílir sjálfur Guð í heim-
inn borinn.
Njótum öll jólanna og opn-
um hug okkar og hjarta fyrir
þeim boðskap sem frásagan um
fæðingu Jesú Krists í heiminn
felur í sér.
Gleðileg Jól!
Jólin eru framundan með
frið sinn, fögnuð og fyrirheit
Hugvekja eftir séra Kristinn Jens Sigurþórsson sóknarprest í Saurbæ
Hallgrímskirkja í Saurbæ á Hvalfjarðarströnd. Ljósm. mþh.