Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2004, Qupperneq 44

ÁGRIP ERINDA / XII. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
Ályktanir: Niðurstöður sýna að 10 vikna lýsisneysla eykur hlut
DHA í fituefnum sæðisfrumna sem er nær óbreytt 10 vikum eftir
að lýsisneyslu lýkur. Áhrifa lýsisneyslu á fjölda, hreyfanleika og
svipgerð sæðisfrumna gætir aftur á móti ekki fyrr en 10 vikum
eftir að lýsisneyslu lýkur, sem er í samræmi við þann tíma sem það
tekur að framleiða sæðisfrumur.
E 58 Ómega-3 og ómega-6 fitusýrur í rauðum blóðkornum
barnshafandi og ekki barnshafandi kvenna. Tengsl við
neyslu og lífsstíl
Anna R. Magnúsardóttir'. Laufey Steingrímsdóttir, Hólmfríður Þorgeirs-
dóttir2, Arnar Hauksson3, Geir Gunnlaugsson4, Guðrún V. Skúladóttir1
'Lífeðlisfræðistofnun HÍ, 2Lýðheilsustöð, ’Miðstöð mæðraverndar, ’Miðstöð
heilsuverndar barna
arm@hi.is
Inngangur: Frumuhimnur miðtaugakerfisins hafa rnikið af
ómega-3 fitusýrunni DHA og ómega-6 fitusýrunni arakídónsýru
(AA). Fóstur er háð því að fá þessar fitusýrur um fylgjuna frá
móðurinni. DHA er í sjávarfangi og lýsi. Við lýsisneyslu hækkar
hlutur DHA í himnum frumna. Sú spurning hefur vaknað hvort
lýsisneysla barnshafandi konu leiði til lækkunar á hlut AA í himn-
um frumna sem síðan getur valdið skorti á AA hjá fóstrinu.
Efniviður og aðferðir: Þátttakendur rannsóknarinnar voru konur
af höfuðborgarsvæðinu, 173 barnshafandi konur og 43 konur á
barneignaraldri sem ekki voru barnshafandi. Fitusýrusamsetning
rauðra blóðkorna (RBK) var ákvörðuð og konurnar svöruðu
tíðniskema fyrir neyslu og spurningalista unt lífshætti og lýðfræði-
legar breytur.
Niðurstöður: DHA og AA voru að meðaltali talsvert lægri og
breytileikinn mun meiri f RBK barnshafandi kvenna en þeirra
sem ekki voru barnshafandi. Fjórðungur barnshafandi kvenn-
anna hafði DHA undir 2% eða 15 mg/L og AA undir 5% eða
40mg/L. Um sterka jákvæða fylgni var að ræða milli DHA og AA
í RBK barnshafandi kvenna en ekki í RBK kvenna sem ekki voru
barnshafandi. Fjölþátta aðhvarfsgreining leiddi í ljós að neyslu
lýsis fylgdi aukinn hlutur DHA og lægri hlutur AA í RBK þegar
búið var að leiðrétta fyrir reykingum og líkamsþyngd. Á með-
göngu höfðu reykingar og offita fylgni við lægri hlut DHA í RBK
eftir að leiðrétt hafði verið fyrir lýsisneyslu. Aftur á móti var hin
sterka jákvæða fylgni milli DHA og AA í RBK yfirgnæfandi á
meðgöngu, sem bendir til þess að líkaminn haldi hlutfallinu milli
þessara fitusýra í himnum RBK nokkurn veginn stöðugu.
Ályktanir: Niðurstöðurnar benda ekki til þess að neysla lýsis valdi
skorti á AA hjá fóstrinu. Það er hins vegar áhyggjuefni hvað sumar
barnshafandi kvennanna hafa lítið af DHA og AA í RBK.
E 59 Netnámskeið um vanlíðan eftir fæðingu/barnsburð og
líðan kvenna á tilrauna- og samanburðarheilsugæslustöðvum
Marga Thome. Brynja Örlygsdóttir, Anna Jóna Magnúsdóttir
Hjúkrunarfræðideild HÍ
marga@hi.is
Inngangur: Tilgangur rannsóknarinnar var að meta að hve miklu
leyti netnámskeið fyrir hjúkrunarfræðinga um vanlíðan eftir fæð-
ingu/barnsburð myndi minnka vanlíðan kvenna.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknarsnið þessarar rannsóknar var
aðlagað tilraunasnið. Á tímabilinu 2001-2004 var flestum heilsu-
gæslustöðvum á höfuðborgarsvæðinu skipt upp í tilrauna- og
samanburðarstöðvar. Hjúkrunarfræðingar á tilraunastöðvum
sóttu netnámskeiðið. Allar konur sem sóttu þjónustu heilsugæslu-
stöðvanna voru skimaðar með Edinborgarþunglyndiskvarðanum
(EPDS). Konur sem veittu upplýst samþykki og fengu gildið >12
á EPDS mynduðu úrtakið (n=64, árin 2001-2003). Þær svöruðu
eftirfarandi spurningalista 9 vikum eftir barnsburð: EPDS,
Parenting Stress Index (PSI/SF), Symptom Checklist Revised
(SCL-90-R) og þreytukvarða. Mælingarnar voru endurteknar 15
og 24 vikum eftir barnsburð.
Helstu niðurstöður: Það var enginn munur á líðan kvennanna út
frá EPDS í byrjun rannsóknarinnar eða 9 vikum eftir barnsburð.
Marktækur munur kom fram 15 vikum eftir barnsburð sem benti
til marktæks bata kvenna á tilraunastöðvunum. Það var marktæk-
ur munur á foreldrastreitu og geðrænum einkennum milli tilrauna-
og samanburðarstöðva í byrjun rannsóknarinnar eða níu vikum
eftir barnsburð. Það breyttist lítið á rannsóknartímabilinu.
Helstu ályktanir: Niðurstöðurnar útfrá litlu úrtaki gefa tvíræðnar
niðurstöður og takmarka getuna til að álykta um bata kvenna
eftir að hjúkrunarfræðingar höfðu sótt netnámskeiðið.
Úrlakið verður stærra árið 2004 og endanlegar niðurstöður
munu liggja fyrir í ársbyrjun 2005.
E 60 Ljósmæðraþjónusta fyrstu vikuna eftir fæðingu. Við-
horf mæðra til þjónustunnar
Hildur Sigurðardúttir
Hjúkrunarfræöideild HÍ
hildusig@hi.is
Inngangur: Þróunin síðastliðin ár hérlendis sem og annars staðar
á Vesturlöndum hefur verið sú að konur útskrifast nú fyrr heim
eftir barnsburð en áður var. Árið 2002 nutu 58,4% kvenna er
fæddu á Landspítala heimaþjónustu ljósmæðra í kjölfar snemm-
útskrifta. Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna viðhorf mæðra
til sængurleguþjónustu fyrstu vikuna eftir fæðingu og bera saman
niðurstöður eftir þjónustuformum: Heimaþjónustu ljósmæðra
eftir snemmútskrift og þjónustu sængurlegudeildar Landspítala.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknarsniðið er megindlegt og var not-
ast við slembiúrtak 400 kvenna er fætt höfðu börn sín á Landspítala
á tímabilinu september til desember 2002. Tvö hundruð konum
úr hvoru þjónustuformi var póstsendur spurningalisti sem fylgt
var eftir með tveimur ítrekunarbréfum. Spurningalistarnir voru
að hluta til sambærilegir og að hluta til sérsniðnir fyrir hvorn hóp.
Sambærilegar breytur voru: bakgrunnsbreytur, viðhorfakvarðar er
mældu á líkert kvarða viðhorf til veittrar fræðslu, ánægju/óánægju
með þjónustuþætti og viðhorf til innihalds þjónustunnar. Lýsandi
tölfræði var notuð til að lýsa og bera saman bakgrunn þátttakenda.
Viðhorfakvarðarnir þrír (fræðsla, ánægja og þjónusta) voru þátta-
greindir. Mann-Witney prófið var notað til þess að meta tölfræði-
legan mun á viðhorfum kvenna til þjónustu ljósmæðra í heimaþjón-
ustu og á sængurlegudeild.
44 Læknablaðið/fylgirit 50 2004/90