Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2004, Side 57

AGRIP ERINDA / XII. VISINDARAÐSTEFNA Hl
TGG GAA AGG). Tuttugu viðmiðunarstofnar voru notaðir til
að staðfesta tegundasérvirkni prímeranna.
Niðurstöður: Allir viðmiðunarstofnarnir (Pi= 14, Pn=6) voru rétt
greindir með PCR aðferðinni. Að meðaltali var 8,1 klínískur
stofn greindur úr hverju sýni. Þrátt fyrir að allar konur hefðu
einkenni þungunartannholdsbólgu fannst Pi ekki, en 292 af 300
stofnum reyndust vera Pn og 8 stofnar greindust ekki til tegundar
með PCR aðferðinni.
Ályktanir: Rannsókn okkar sýndi að tannhold þungaðra kvenna
var nokkuð heilbrigt og staðfesti fyrri niðurstöður um að Pn er
algeng í heilbrigðu tannholdi ungra kvenna og að Pi finnst ekki.
Pn virðist tengjast þungunartannholdsbólgu.
E 96 Rannsókn mannleifa úr fornleifauppgreftri á Skelja-
stöðum í Þjórsárdal
Sventl Richter, Sigfús Þór Elíasson, Sigurjón Arnlaugsson
Tannlækningastofnun, Tannlæknadeild Háskóla Islands
svend@simnet.is
Inngangur: Á Skeljastöðum í Pjórsárdal fóru fram fornleifarann-
sóknir 1931 og 1939. Grafnar voru upp beinagrindur 66 manna.
Aldur mannleifanna byggist á aldursgreiningu gosösku úr Heklu
frá 1104 sem aflagði byggð í Þjórsárdal. Jón Steffensen, sem gerði
merkar mannfræðirannsóknir á Skeljastaðaþýðinu, telur að um
sé að ræða beinagrindur af fimm kornabörnum, tveimur börnum
og 59 fullvöxnum mönnum.
Efniviður og aðferðir: Hæf til mælinga var 51 höfuðkúpa. Við ald-
ursákvörðun voru notaðar sex aðferðir byggðar á þroska tanna
og ein á lokun beinsauma kúpu. Kyngreining fullorðinna byggðist
á kyneinkennum kúpu, kjálka og í einstaka tilfellum pelvis. Skráð
var slit á tönnum, fjarlægð frá glerungsbrún að kjálkabeini, bein-
garðar, áverkar og sjúklegar breytingar.
Niðurstöður: í hópnum reyndust þrír einstaklingar vera £17
ára, tveir 18-20, ellefu 26-35, 29 voru 36-45 ára og sex >46 ára.
Þrettán reyndust vera konur, átta sennilega konur, 17 karlar, fjórir
sennilega karlar og sjö með óþekkt kynferði. Af 915 tönnum í 49
einstaklingum var meðaltannslit 1,9 þar sem 0 merkir ekkert slit,
1 slit í glerungi, 2 í tannbeini og 3 inn í kvikuhol. Tíðni torus pal-
atinus var 41% og torus mandibularis 51%. Enginn kynjamunur
var á tíðni beingarða. Fjarlægð frá glerungsbrún að kjálkabeini
var almennt mikil og jókst eftir aldri.
Ályktanir: Niðurstöður á aldri og kynferði eru nánast þær sömu
og Jón Steffensen og Hildur Gestsdóttir fengu í rannsóknum
sínum. Nokkur munur reyndist milli rannsóknaraðferða. Mikið
tannslit kann að skýrast af mataræði. Tíðni torus mandibularis
og palatinus reyndist nokkuð lægri en niðurstöður rannsókna
annarra, en mun algengari en nú á dögum. Óvarlegt er að álykta
að mikil fjarlægð frá glerungsbrún að kjálkabeini (beintap) stafi
eingöngu af tannvegssjúkdómum. Hluta skýringar er að leita í
eruption tanna við tannslit.
E 97 Breytingar á sjónlagi í einstaklingum 50 ára og eldri á
fimm ára tímabili. Reykjavíkuraugnrannsókn
Elínborg Guðmundsdóttir', Ársæll Arnarsson* 1, Friðbert Jónasson1, Hiroshi
Sasaki2, Kazuyuki Sasaki2
'Augndeild Landspítala, 2augndeild Kanazawa Medical University, Uchin-
ada, Japan
elinbgud@landspitali.is
Inngangur: Reykjavíkuraugnrannsókn er viðamikil rannsókn á
augnheilsu einstaklinga 50 ára og eldri og fylgst er með breyt-
ingum á fimm ára tímabili. í þessum hluta rannsóknarinnar eru
skoðaðar breytingar á sjónlagi á þessum fimm árum hjá einstak-
lingum 50 ár og eldri.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknarhópurinn var slembiúrtak
úr þjóðskrá 1700 einstaklinga í Reykjavík 50 ára og eldri. Þeir
gengust undir ítarlega augnskoðun 1996 og aftur 2001. Af 1379
einstaklingum sem náðist í 1996 komu 1045 til skoðunar og fimm
árum síðar mættu 846 þeirra aftur til ítarlegrar skoðunar. Sjónlag
var mælt með Nidek ARK 900 sjálfvirkum sjónlagsmæli. Teknar
voru myndir af augasteini með sk. Scheimflug tækni og skoðað
hvort ský væri til staðar. Lengd augans var mæld nteð Nidek
Echoscan 800.
Niðurstöður: Niðurstöður eru kynntar fyrir hægra auga. í ald-
urshópnum 50-59 ára og 60-69 ára varð aukning á fjærsýni um
0,41 Dioptríu og 0,34 Dioptriur á þessu fimm ára tímabili. í ein-
staklingum 70 ára og eldri varð væg aukning á nærsýni um 0,02
Dioptríur. I einstaklingum sem höfðu ský á augasteini af gráðu 2
og 3 við grunnskoðun varð aukning á nærsýni um 0,65 Dioptríur.
Kyn, menntun, reykingar, hornhimnuþykkt, hæð eða BMI höfðu
ekki marktæk áhrif á breytingarnar. Á þessu fimm ára tímabili
varð aukning á sjónskekkju á móti reglunni um 0,13 Díoptríur.
Ályktanir: Hjá einstaklingum 50-70 ára fer fjærsýni vaxandi með
aldri en eftir 70 ára aldur verður vart dálítillar minnkunar á fjær-
sýni. Ský á augasteini hefur marktæk áhrif á þessar breytingar og
hjá einstaklingum með ský af gráðu 2 og 3 við grunnrannsókn sást
talsverð minnkun á fjærsýni (aukning á nærsýni). Breyting varð á
sjónskekkju með aldri í átt að á móti reglunni.
E 98 Á íslandi er þurr ellihrörnun ríkjandi lokastig og vota
tegundin mun sjaldgæfari. Augnrannsókn Reykjavíkur
Friðbert Jónasson1, Ársæll Arnarsson1, Þórður Sverrisson', Einar Stefáns-
son', Haraldur Sigurðsson1, Ingimundur Gíslason1, Alan C. Bird2
'Augndeild Landspítala, 2Moorfields augnsjúkrahúsið í London
fridbert@landspitali. is
Inngangur: Við rannsökuðum aldurs- og kynbundið algengi og
fimm ára nýgengi ellihrörnunar í augnbotnum Reykvíkinga sem
voru 50 ára og eldri við upphaf rannsóknar.
Efniviður og aðfcröir: Við notuðum slembiúrtak úr þjóðskrá,
sama hlutfall fyrir hvern árgang og hvort kyn. Eitt þúsund fjöru-
tíu og fimm einstaklingar voru rannsakaðir 1996, það er svar-
hlutfall 75,8% og af þeirn sem enn lifðu árið 2001 voru 88,2%
skoðuð aftur. Við tókum þrívíddarmyndir af augnbotnum. Lesið
var úr myndum á Moorfields augnsjúkrahúsinu í London og
Læknablaðið/fylgirit 50 2004/90 57