Tímarit Máls og menningar - 01.07.1946, Síða 60

170
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
vanrækt af íslenzkum blöðum, svo sjálfsagt menningaratriði sem
slík gagnrýni verður þó að teljast. En þá bregður svo við, áður en
langt um líður, að þessi tvö kvikmyndahús hætta að láta fyrr greindu
blaði í té ókeypis aðgöngumiða, og annað þeirra hætti að auglýsa í
blaðinu. Hitt kvikmyndahúsið hafði þegar á tímum Finnagaldurs-
ins svonefnda hætt að auglýsa í téðu blaði og þar með viljað kunn-
gjöra þjóðrækni sína (en blaðið er málgagn íslenzkra sósíalista).
Þjóðrækni þessa íslenzka kvikmyndaauðvalds hefur annars komið
fagurlega fram (eða hitt þó heldur) í ýmsurn öðrum efnum, eins
og þegar það neitaði stúdentum, þó að peningar væru í boði, að ljá
þeim húsaskjól fyrir fund til að mótmæla ásælni erlends herveldis
til íslenzkra landsréttinda, en veitti hins vegar stjórnmálamanni
nokkrum húsnæði til landsöluáróðurs, eins og áður liefur verið
drepið á.
Það er vafalaust, að hér á landi, að minnsta kosti í höfuðborg-
inni, ekki síður en í Ameríku, er þessu kvikmyndaauðvaldi fengið
meira vald yfir hugarfari æskulýðsins en öllum skólum og þvílíkum
menntastofnunum. Og hvernig er svo farið með þetta mikla and-
lega vald? Þannig, að æskulýðnum er ósparlega byrlað af ólyfjan
Hollyvvood-menningarinnar í líki argvítugra kvikmyndareyfara, þar
sem uppistaðan er hégómatildur, hofróðuháttur, uppskafnings-
mennska, yfirstéttardaður, kaffihúsajass, næturklúbbasvall, banka-
rán, hroðamorð, eltingarleikur við bófafélög og þar fram eftir göt-
unum eða þá andlaus og fábjánaleg lokleysa, sem látin er heita
gamansemi eða fyndni. Þó að innan um slæðist boðlegar kvikmynd-
ir, afsakar það vitaskuld engan veginn þau hugarfars- og menningar-
spjöll, sem þjóðinni eru unnin með hinum. Hver treystist til að
meta það, hversu mikið af hinni margræddu spillingu reykvísks
æskulýðs, drykkjuskap, fjárbruðli og annarri óráðsíu, hversu mikið
af sívaxandi afbrotahneigð reykvískra unglinga beri að skrifa á sið-
ferðisreikning þessa innlenda kvikmyndaauðvalds?
Og samt er hið íslenzka kvikmyndaauðvald ekki bljúgara eða
samvizkubitnara en svo, að það hefur þegar á loft svipu síns fjár-
hagslega kúgunarvalds, ef einhver dirfist að gagnrýna starfsemi
þess. Er hér ekki dásamlegur vitnisburður um eðli hins vestræna
lýðræðis, sem vér eigum við að búa?