Tímarit Máls og menningar - 01.07.1946, Side 115

SAMVIZKA HEIMSINS, SKÁLDIÐ OG STAÐREYNDIRNAR
225
að minnsta kosti í tímariti, sem kennt er við hugtakið menningu.
En þeim, sem þessi lestur myndi ofbjóða, ætla ég að gefa hér nokk-
ur dæmi um tón og meðferð staðreynda hjá 0. J. S.
Yfirleitt vitnar Ó. J. S. í orð mín á mjög einkennilegan hátt. í
1. hefti þessa tímarits 1945 sagði ég m. a. orðrétt: „Hermenn okkar
hafa orðið að leggja mikiö í sölurnar persónulega. Þannig hafa t. d.
stúdentar margir hverjir orðið að fresta námi, oft árum saman.“
Samkvæmt Ó. J. S. hefði ég komizt svo að orði, að „sænskir her-
menn hafi orðið að leggja mikið í sölurnar persónulega, nefnilega
að fara snemma á fætur, æfa sig í snúningum til hægri og vinstri,
takast á liendur hressandi gönguferðir, læra að hleypa skoti af
byssu og stjórna ýmsum vélknúnum farartækjum“. Útsaumur þessi
á orðum mínum er líklega ætlaður að vera háð. En ef Ó. J. S. hefur
með þessu hugsað sér að hitta Svíþjóð sérstaklega, þá hefur honum
skjátlazt mjög. Ég veit ekki, að snúningar, gönguferðir, skotæfingar
og vélknúin farartæki séu meira einkennandi fyrir sænska herinn
en fyrir t. d. hinn rússneska eða brezka. Þegar ég las þessar glósur,
datt mér ósjálfrátt í hug, að Ó. J. S. hefur einu sinni fengizt við að
skrifa bækur handa börnuin. Lýsing hans á heræfingum er úr garði
gerð, eins og hún væri liður í smábarnafræðslu: „Hermaður er
maður, sem heldur á byssu, hleypir af henni skoti, snýr til hægri
og vinstri“ o. s. frv. Þó að þessi lýsing komi rnönnum fátæklega
fyrir sjónir, virðist Skáldið hafa úttæmt í hana alla hernaðarlega
þekkingu sína. Því að þegar hann kemur seinna í greininni að
sænska hernum á ný, hefur hann ekkert annað að bjóða mönnum
upp á en þessar sömu gönguferÖir og snúninga til hægri og vinstri.
Óþreytandi heldur Ó. J. S. smábarnafræðslunni áfram í lýsingu
sinni á sænskum diplomat: „Svíar létu stundum sendiherra sinn í
Berlín fara í sparifötin, setja hvítt um hálsinn, taka upp betri loníett-
urnar og ganga síðan á fund einhvers gálgameistarans“ o. s. frv. Ef
þessi lýsing á diplomatískum siðvenjum er rétt — en það skiptir í
þessu sambandi ekki máli — hittir hún hvort sem er ekki Svíþjóð
frekar en önnur lönd, sem hafa fulltrúa hjá öðrum ríkjum. En
skýringin á orðatiltæki Ó. J. S. hlýtur að vera sú sama og áðan —
að hann hefur haft smábörnin í huga: „Sendiherra er maður, sem
fer í sparifötin ó rú.nhelgum dögum, setur hvítt um hálsinn“ o. s.
15