Tímarit Máls og menningar - 01.09.1965, Blaðsíða 82

Tírnarit Máls og menningar
nágrenninu.“ Og af því dregur hann
þessa ályktun: „Við Rangá eystri
virðist Njáluhöfundur hafa dvalizt
um lengri eða skemmri tíma. Þess
vegna er honum áin svo hugleikin, að
hann gleymir að sérkenna hana. Það
er eina nothæfa skýringin á þessu
merkilega fyrirbæri.“
Af staðháttaþekkingu Nj áluhöf-
undar í heild fellir Barði þann dóm,
að auðskýrðust sé hún, „ef gengið er
út frá því, að hann (höfundurinn)
hafi verið Austfirðingur, sem oft átti
í alþingisferðum,... en hafi einhvern
tíma átt heima viðþettafljót“ (Rangá
eystri). Og heildarniðurstaðan af at-
hugun á staðþekkingu og áttamiðun-
um Njáluhöfundar verður þessi:
„Höfundurinn er alinn upp í Múla-
þingi, en skrifar söguna í Árnesþingi.
Af staðþekkingu hans má auk þess
ráða, að hann hafi oft átt í alþingis-
ferðum og verið gagnkunnugur al-
faraleiðum austur um land til Þing-
valla. Þar við bætist svo loks, að
staðþekking söguritarans við Eystri-
Rangá og á leiðinni til Keldna ber
mjög svip átthagaþekkingar.“
Að svo mæltu þykist Barði hafa
dregið þá nót að höfundi Njálu, að
ekki sé undankomu auðið: Höfund-
urinn er Þorvarður Þórarinsson.
Hann er fæddur að Valþjófsstað í
Fljótsdal, ólst þar upp, en bjó síðar
að Hofi í Vopnafirði, var „höfðingi
þeirra Austfirðinga um langan aldur
og átti því oft í þingreiðum. Á meðan
Brandur föðurbróðir hans var ábóti
í Þykkvabæ, hefur Þorvarður eflaust
oft lagt leið sína hjá þeim stað og
mátti því vera gagnkunnugur öllum
staðháttum við Kringlumýri og víð-
ar í Skaftafellsþingi. Að sjálfsögðu
hefur Þorvarður jafnan á alþingis-
ferðum heimsótt tengdaforeldrana á
Keldum og farið þá yfir Þríhyrnings-
hálsa,“ en á þeirri leið þykir gæta
sérstaklega nákvæmrar staðþekking-
ar. Og svo tekur Þorvarður sýslu á
Suðurlandi 1273 og býr þá um skeið
á Keldum. 1289 flytur hann að Arn-
arbæli í Ólfusi, og þá er komið að því
árabili, sem talið er líklegastur ritun-
artími Nj álu.
Þá er að athuga, hvað Einar Ólaf-
ur Sveinsson segir um staðfræðina.
Um ýmis atriði ber honum alveg sam-
an við Barða: „Frá Seljalandsmúla
til Lónsheiðar held ég allt sé rétt. Eru
þar mörg bæjanöfn og nokkur ör-
nefni, öll í réttri röð. Sýnir þetta
góða staðþekkingu, sem ekki getur
verið runnin frá annarra sögusögn.“
Og enn segir hann: „Mér virðist, að
enn hafi ekki verið sannaðar beinar
staðvillur á Austurlandi, en það væri
æskilegt, að fróðir menn og kunnugir
tækju þetta efni til nánari athugunar
og rektu rök þessa máls.“ Minni hátt-
ar staðfræðivillu í Flj ótshlíð telur
Einar að skýrast megi með því, „að
hann hefði aldrei dvalizt langdvölum
í Fljótshlíð (ef til vill aðeins komið
þar á ferðalagi), en þar að auki ver-
192