Tímarit Máls og menningar - 01.09.1965, Side 127

Lrlenil límaril
að sameinast. Enginn sem tók þátt í hinum
stórkostlegu mótmælaaðgerðum í Washing-
ton 17. apríl gegn stríðinu í Víetnam, get-
ur efast um þetta. En þetta eru ekki sósíal-
istískar hreyfingar og þær munu ekki verða
sósíalistískar af sjálfum sér. í raun og veru
oru ])ær sem stendur hreyfingar sem hafa,
ongin skýr, jákvæð stefnumið. Þær eru enn-
þá einkum mótmælahreyfingar gegn yfir-
vofandi hættum. Ef þær halda áfram að
vera einberar mótmælahreyfingar mun
þeim mistakast eins og svo mörgum mót-
mælahreyfingum í bandarískri sögu. Til
þess að vaxa og þroskast og ná árangri
verða þær að skilja bölið sem þær eru að
mótmæla, að sjá að þetta böl er óhjákvœmi-
iegur ávöxtur einokunarkapítalismans, og
að setja sér það markmið að kollvarpa
þessari skipan sem framleiðir böl og láta
koma í slað þess sósíalistískt skipulag með
sameign og framleiðslu til gagns. Hverjir
aðrir en sósíalistar geta tekizt á hendur
það verkefni að kenna þessi sannindi? Og
getur nokkur sósíalisti nokkumtíma efazt
•im hina miklu þýðingu þess að vinna það
verk og vinna það vel?
Við getum búizt við tvennskonar and-
mælum. Einhverjir munu segja að ekki sé
nog að kenna; það verði að framkvæma.
Þeir misskilja hlutverk fræðslunnar. Þó að
nokkur verkagreining sé óhjákvæmileg, er
almenna reglan sú að framkvæmd og
fræðsla bæta hvor aðra upp en eru ekki and-
stæður. Bezti kennarinn er sá sem tekur
þátt í sameiginlegum framkvæmdum og
dregur ályktanir af árangri og mistökum,
fyrir sjálfan sig og aðra.
Aðrir munu koma með þá mótbáru að
fjöldinn sé ekki ennþá reiðubúinn til að
læra. Ef til vill, — en ef til vill er hann
miklu reiðubúnari en hinir trúlitlu halda.
En það er aukaatriði. Það sem mestu varð-
ar er ekki að sækjast eftir árangri á auga-
bragði, hvað þá heldur að setja allar vonir
sínar á slíkan skyndiárangur, heldur að
greina skýrt hið sögulega ferli og vinna í
samræmi við sjáanlega stefnu tímans og at-
burði sem unnt er að sjá fyrir. Þjóðfélag
sem er reist á arðráni og forréttindum mun
ekki auðsýna arðrændasta og réttindalaus-
asta hluta sínum réttlæti: byltingarkraftur
hins svarta fjölda mun ekki verða stöðvaö-
ur með neinum ívilnunum sem einokunar-
auðvald Bandaríkjanna er fært um að láta
í té. Og að sama skapi og byltingaraldan
rís í heiminum munu bandarískir svertingj-
ar æ oftar taka sér stöðu með bræðrum sín-
um erlendis fremur en arðræningjum sín-
um heimafyrir.
En svertingjarnir eru aðeins minnihluti,
segja menn. Hið eiginlega byltingarafl í
þessu landi, ef það verður einhverntíma
meira en nafnið tómt, hlýtur að búa með
verkamönnum, sem eru flestir hvftir á hör-
und. I þessu sambandi má ekki gleyma því
að þegnar hins kapítalistíska ]>jóðfélags
Bandaríkjanna eru að miklum meirihluta
verkamenn, vinnandi og atvinnulausir, jaín-
vel þótt aðeins lítill og minnkandi hluti
þeirra samsvari hinni hefðbundnu hug-
mynd sem menn gera sér um verkamenn í
bláum samfestingi. Af því verður að draga
þá ályktun að meirihluti bandarísku þjóð-
arinnar þurfi að gerast byltingarsinnaður,
eða að minnsta kosti fús til að samþykkja
byltingu, áður en unnt sé að uppræta ein-
okunarkapítalisma Bandaríkjanna.
Er það gjörsamleg fásinna? Við hyggj-
um ekki. Sem forusturíki heimsvaldastefn-
unnar hljóta Bandarikin að sökkva dýpra
og dýpra í fen allsherjar andbyltingarstríðs.
Og í Víetnam hafa þegar verið færðar sönn-
ur á það að slíkt stríð getur ekki einskorð-
azt við sprengju- og skotárásir úr flugvél-
um. Bandarískir hermenn munu verða kall-
aðir út og sendir í æ stærri hópum út í
frumskóga og eyðimerkur og fjöll Asíu, Af-
ríku og Suður-Ameríku. Manntjón banda-
237