Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.05.1982, Qupperneq 38

Tímarit Máls og menningar - 01.05.1982, Qupperneq 38
Tímarit Máls og menningar sambandi sínu við Jón Pálsson frá Hlíð segir hann í beinni ræðu frá orðum Ludvigs Guðmundssonar skólastjóra við Jón, en bætir svo við: „Undirritaður tekur lesendum vara fyrir að halda að hann hafi legið á hleri undir borðinu þegar þetta samtal fór fram — eða réttara sagt fór ekki fram fremuren önnur samtöl í bókum“ (Ú 240). Hér er þá um „skáldskap" að ræða. En sami kafli hefst á almennri athugasemd um eðli lífs og „veruleika“ annarsvegar og skáldsögu eða sjálfsævisögu hinsvegar: I skáldsögu teingjast hlutir eftir gildum rökum, jafnvel lögmálum; annars verður eingin skáldsaga. I lífinu ríkir lögmál sem heitir stráið í vindinum. Fjarstæða er eingin til í lífinu nema sönn saga. Sögu sín sjálfs getur einginn sagt, hún verður því meira þrugl sem þú leggur meira á þig til að vera sannsögull./ . . . / Jafnvel algeingustu hlutir í ævi þinni verða leyndardómur sem ekki verður að komist (236). Þetta er ef til vill ögn öfgakennt, einsog reyndar margar staðhæfing- ar höfundarins fyrr og síðar. En hann notar slíka aðferð til þess að varpa ljósi á ótvíræðan sannleika. Nöktustu staðreyndir í lífi manna, eða í lífinu yfirleitt, er kannski hægt að ákveða á nokkurn veginn hlutrænan og almennt viðurkenndan hátt. En úr þeim verður engin heild, engin skiljanleg merking, nema ímyndunarafli sé beitt, já, hversvegna ekki skáldskap. Laxness veit að hann, einsog aðrir, á þann kost einan að lýsa „veruleika" manna útfrá persónulegri reynslu, frá eigin sjónarhóli. „Sannleikurinn", hinn fulli og endanlegi sannleikur, ef nokkur er, gengur okkur alltaf úr greipum. Skáldið hefur annarsstaðar lýst einmitt þessum kjörum mannlegs skilnings á eftirminnilegan hátt. Þegar biskupsfrúin í Hið Ijósa man spyr Arnas Arnæus, hvort „til geti verið tvennskonar réttur sannleikur, annar fyrir suðurheim, hinn fyrir norðurheim“, þá svarar hann með þessari líkingu: „Það er til fjall í Kinninni fyrir norðan, sem heitir Bakrángi ef maður sér austaná það, Ogaungufjall ef maður stendur fyrir vestan það, en utanaf Skjálfanda kalla sjófarendur það Galta“ (147- 48). Varla verður betur lýst eðli afstæðrar mannlegrar þekkingar. A margan hátt verður lesandinn einnig var við handbrögð skáld- sagnahöfundar í sjálfri meðferð efnisins. Það má til dæmis benda á snilld hans að ljúka kafla. Frásögninni af flutningi fjölskyldunnar frá Reykjavík að Laxnesi lýkur með því að presturinn sjálfur er kominn 156
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.