Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.05.1982, Side 45

Tímarit Máls og menningar - 01.05.1982, Side 45
„I túninu heima “ var arbeiteraristokrati eftir marxistaskilgreiníngi". Efnahagsleg afkoma þessa fólks var með öðrum orðum góð. Hinsvegar mundi það á Islandi ekki „hafa flokkast undir annað en vinnulýð, með öllu fákunnandi og bóklausan, og óhugsandi að finna heima, jafnvel í afskektum fjalldölum“ (U 63-64). Laxness tekur djúpt í árinni, einsog að vanda, og hreinræktar andstæðurnar. En vafalaust er talsverður sannleikskjarni í þessu. A „stórheimilinu“ í Laxnesi hefur drengurinn fyrst mætt íslenskri erfðamenningu hjá fólki sínu. Laxness hefur stundum áður minnst á móðurömmu sína, Guðnýju Klængsdóttur. En nú dregur hann upp dálítið fyllri mynd af þessari öldruðu konu sem átti svo mikinn þátt í uppeldi hans. Hún var sem sagt náma af gömlum kveðskap sem drengurinn drakk í sig. Skoðanir hennar á hlutunum voru yfirleitt ákveðnar, þó að hún hefði litla löngun til að þrengja þeim upp á aðra. Einu sinni þegar hún kemur að Halldóri þar sem hann er að lesa í Biblíunni, segir hún um leið og hún gengur framhjá: „Það er nú ekki alt satt sem í henni stendur, Biflíunni þeirri arna. (T 115—16) Trú hennar á öllum nýmælum í daglegu lífi var takmörkuð. Hún var til dæmis „móthverf magaríni og hafði fyrir því rök sem hún aldrei vék frá: magarín ku vera búið til úr feiti af rottum. Aldrei orð um magarín frammyfir þetta“. (116) Þegar sími kom að Laxnesi féllst hún aldrei á „að berja augum þetta tól, sem í hennar orðabók heyrði undir fjölmúlavíl“: Ojæa, er þetta ekki bara eitthvað úr símanum, var hún vön að segja ef einhver stórfrétt kom upp. Sama máli gegndi um vatnsleiðslu uppí- mót, hún stóð fast á því að í hennar úngdæmi hefði vatn aðeins runnið niðrímóti, og svo hefði verið frá landnámstíð; og þó galdrar hafi stundum komið fyrir í fornsögum, voru þeir aldrei í því fólgnir að láta vatn renna uppímóti. (120-21) „Það er víst þetta sem kallað er að vera íhaldssamur í skoðunum", segir höfundurinn. En hann fer ekki í launkofa með að hann geti að sínu leyti verið eins andhverfur nýjungum tímans og amma hans forðum: „Mætti ég undirritaður bæta því við að ég léti heldur setja mig í fángelsi uppá vatn og brauð í mánuð en taka við skyldufræðslu í tölvutækni ellegar hlusta á útskýríngar á spútnikum og öðrum geimferðaviðbjóði.“ (121) 163
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.