Tímarit Máls og menningar - 01.05.1982, Page 126

Tímarit Máls og menningar
ir í þessum kafla, einkum þegar hann
lýsir andstæðunum sem dragast
ómótstæðilega hvor að annarri (16—
17):
Þú
ert húm sem leitar
húmi sínu
langra daga og ljóss
eins og vatnið leiti
vatni sínu
vænghvítra stranda
Þau eru andstæður og ást þeirra er
hverful, í lok kaflans sér fyrir endann á
henni.
Sama aðsókn er að skáldi í kaflanum
Forvitið lognhvítt haf (59). Æskan vitj-
ar hans á ný í ástinni(63):
Þú ert bros
Þú ert vor
Þú ert vormilt bros
Astunum líkir hann við ferðalag út í
óvissuna með lítið nesti að vori, svo fyrr
en varir reytir golan blöð af birkinu,
„eins og þú sérð sóttu haust og vindar á
hjarta rnitt" —
og svo eitt kvöld
fer lúinn maður
úr lífi þínu,
gengur í jörðina
gamall maður
með gullbúinn staf
Óþol og leynda ást má einnig greina í
kaflanum Hægt koma blóm í heimsókn.
Einnig þar lýsir Matthías karlmanni
með hart hjarta sem upplifir mjúka til-
finningu að vori. Það má sjá sjálfsháð í
þessu ljóði, hinn miðaldra karl skilur
ekki lengur tilfinningarnar sem grípa
hann (107):
eitt spor, ein
snerting, óljós fögnuður, en enginn
veit af hverju þessi titringur, hann
fer um fína strengi í hjarta hans;
engu líkara en fiðlubogi vorsins
strjúki gamlar kattagarnir
Einnig þetta vor er örstutt. I sama kafla
má finna óþreyjufulla uppreisn gegn
sjúkleika og dauða í ljóðinu Inn í
skelina, og jafnvel uppreisn gegn guði,
því er það ekki hann „sem að lokum
brýtur allt og týnir"? (111)
Sérkennilegt við ástarljóðin er hinn
fjarlægi tónn, upphafningin á konunni
og sambandinu við hana. Það er ekkert
stríð milli kynjanna í þessum ljóðum,
nú á tímum harðrar jafnréttisbaráttu,
engin togstreita. Þetta eru hefðbundin
ástarljóð að því leyti. Karlmaðurinn er
gerandinn og sá sem valdið hefur — það
eina sem hann hefur á móti sér er aldur-
inn. Fyrir árunum verður hann að
beygja sig og það sárnar honum að
vonum.
Það er mikil ferð á þessum karl-
manni, hann stikar um, frakkaklæddur,
hleypur, flýtir sér, enda tíminn dýr-
mætur — og þegar hann er kyrr fara
tilfinningar hans á fulla ferð. Þetta er
kraftmikill maður og honum gremst að
„senn fellur einnig að“ (65).
Öllu óljósari er konan sem hann yrk-
ir til og varla einhöm. Þar er bæði sá
persónugervingur æsku og ástar sem
hér hefur verið rætt um og önnur
jarðneskari kona, gamalkunn, t.d. í Við-
ljóðum (129—135). Skemmtilega tví-
rætt er ljóðið Marglyndi (35) þar sem
lýst er grænum, bláum og brúnum
augum. Ekki er ljóst hvort stúlkan er
ein með margbreytilegan augnalit —
eða stúlkurnar þrjár og skáldið marg-
lynt. Þótt Matthías Johannessen trúi
244