Tímarit Máls og menningar - 01.11.1982, Side 11

Nicolás Guillén
ingnum mikill missir. Móðir hans, Argelia Batista, bjó alla sína ævi í
Camagúey og andaðist þar í hárri elli 1965.
Guillén lauk stúdentsprófi í fæðingarborg sinni 1920, en hafði þá um
tveggja ára skeið unnið sem prentari í dagblaðsprentsmiðju og stundað
námið á kvöldin. Prentiðnina hafði hann numið í bernsku, í prent-
smiðju dagblaðsins La Libertad, sem faðir hans ritstýrði. Haustið 1920
fór hann til Havana og hóf nám við lagadeild háskólans þar, en lítið
varð úr því námi. Kom þar hvorttveggja til, fátækt námsmannsins og
áhugi hans á fagurbókmenntum á kostnað lögfræðinnar. Hann var
semsé farinn að yrkja, og birtust fyrstu ljóð hans á prenti þetta ár.
I æskuljóðum Guilléns, sem birtust í tímaritum og blöðum en aldrei í
bókarformi, gætir áhrifa frá módernistum. Sú bókmenntastefna var þá
runnin sitt skeið á enda í Suður-Ameríku og eru endalok hennar oft
miðuð við dánardag nicaraguanska skáldsins Rubén Darío 1916. Á
Kúbu lifði stefnan þó lengur, en hún átti ekki langa framtíð fyrir
höndum. Síðar á ævinni fann Guillén þessum módernistaskáldskap
sínum flest til foráttu og afneitaði með öllu þeirri fáguðu og oft
innantómu fegurðardýrkun sem einkenndi fyrstu ljóð hans.
Meðfram skáldskapnum stundaði Guillén blaðamennsku og knæpu-
líf, ýmist í Havana eða Camagúey. I fjögur ár orti hann ekkert til
birtingar, en kom þá fram á sjónarsviðið með ljóð sem vöktu þegar í
stað mikla athygli, enda kvað þar við nýjan tón. Fyrsta ljóðabók hans,
Motivos de son, kom út 1930, árið eftir gaf hann út Songoro cosongo,
sem bar undirtitilinn „Múlattaljóð“, og 1934 kom svo West Indies Ltd.
Með þessum bókum ávann hann sér sæti á þeim skáldapalli þar sem
hann hefur setið síðan og notið sívaxandi ástsældar og virðingar. Bækur
hans eru orðnar ótal margar á löngum ferli og verða ekki taldar upp
hér. Reynum heldur að gera okkur grein fyrir sérkennum skáldsins,
ástæðunum fyrir því að hans er getið í sömu andrá og mestu skálda
álfunnar, einkum manna einsog Pablo Neruda og Cesar Vallejo.
Kúbönsk menning er stundum kölluð múlattamenning og er inn-
fæddum gjarnt að líkja henni við hanastél, sem hrist hefur verið úr
ólíkum og fjarskyldum hefðum, þar sem hæst ber spænsk og afrísk
áhrif. Lengi vel, meðan þjóðin var í mótun ef svo mætti að orði komast,
var þó hvíta menningin sú eina sem viðurkennd var sem menning.
Svörtu þrælarnir og afkomendur þeirra voru varla taldir húsum hæfir
þegar svo háfleyga hluti bar á góma, þótt þeir þættu kannski góðir til
síns brúks á uppskeruhátíðum með lendaskak og slagverk. Það var
einmitt í tónlistinni sem hinar ólíku hefðir runnu saman hvað greið-
505