Tímarit Máls og menningar - 01.11.1982, Side 69

íslensk myndlistargagnrýni
Jón Þorleifsson
Vitaskuld er ýmislegt skrifað um myndlist á Islandi fyrir þann tíma.
Sigurður málari hafði ákveðnar skoðanir á myndlist og hlutverki hennar
fyrir þjóðina sem hann festi á blað, og þegar kemur fram á okkar öld birtast
í blöðum og tímaritum greinar og umsagnir um myndlist eftir Emil Thor-
oddsen, Matthías Þórðarson, Guðbrand Jónsson, Ragnar Asgeirsson og
fleiri. En þessi skrif voru oftast nær upphrópanir aðdáenda einstakra
myndlistarmanna, Kjarvals og Ásgríms sérstaklega, óreglulegar og almenns
eðlis. Það sem þessum áhugamönnum lá helst á hjarta var góð tækni og
trúnaður viðkomandi listamanns við veruleikann, þ. e. a. s. íslenska náttúru
og þjóðlega arfleifð. Gagnrýni Jóns Þorleifssonar var vissulega almenns
eðlis og ekki byggð á djúpristum ígrundunum um gildi og markmið
myndlistar, né heldur um þjóðfélagslegt hlutverk hennar. Hún hafði samt til
síns ágætis að í og með beindi hún sjónum manna að innviðum myndverka í
ríkara mæli en áður hafði verið gert, að myndinni sem mynd með eigin
lögmálum. Þar tók Jón mið af þankagangi margra franskra gagnrýnenda á
árunum milli stríða, þeirra sem höfðu kenningar Cézannes að leiðarljósi,
eða réttara sagt, misskildu Cézanne. Nú mundu slík skrif sennilega flokkast
undir formalisma og þykja hvimleið. í þá tíð gerðu þau mönnum gott og
hreinsuðu myndlistarumfjöllun af hástemmdum og tíðum marklausum
lýsingarorðum og blindri þjóðernisrómantík. Gott ef þessi formalismi
563