Tímarit Máls og menningar - 01.11.1989, Síða 67

Hugleidingar um adferdafrœði
gildi fyrir þjóðsagnafræði. En ég hef fundið athyglisverða samsvörun milli
veruleika þjóðsagna og þjóðskjalanna.
Erfitt er að draga saman niðurstöður verkefnis af þessu tagi. Arangur
felst í sagnfræðilegri lýsingu þeirra þátta átjándu aldar sögu sem lýst er hér
að framan. Það sem gerir verkið aðferðafræðilega spennandi er það að nota
einstakling sem leiðsögumann um tímabil og sjóða graut úr ólíkum teg-
undum heimilda, þjóðskjölum, kveðskap og þjóðsögum, almennum heim-
ildum og einstökum. Til að átta sig á að Sperðill, aðalpersóna leikrits
Snorra, er ekki uppflosnaður háskólaborgari og flakkari heldur sannsögu-
leg persóna og póstur sem þjónar Skálholtsbiskupi þarf að líta í bækur
Snorra og í bréfasafn prófasta. Við það gjörbreytist skilningurinn á leik-
ritinu. Til að kanna fót fyrir þjóðsögum þarf sagnfræðilega vinnu með
þjóðskjöl.
Vinna af þessu tagi á mótum fræðigreina getur því leitt okkur í sannleik
sem ekki er hægt að nálgast með hefðbundnari aðferðum. Með því að rann-
saka heimildir um einstakling má varpa ljósi á ýmis atriði hversdagssög-
unnar. Sagnfræði sem gefur rúm fyrir frásagnarlist getur vakið tilfinningu
fyrir fortíðinni. Þetta er réttlætanlegt ef sagnfræðingar í anda frönsku sagn-
fræðinnar rannsaka heimildir er greina frá smáatriðum raunveruleikans,
sem hingað til hafa verið sérgrein þeirra er skrifa sögulegan skáldskap.
Kannski er því réttlætanlegt nú á tímum sérhæfingar og strúktúralisma að
gera tilraun eins og ég hef gert. Stunda frumrannsóknir til að smíða úr lif-
andi texta sem fjallar um heilt líf manns á horfinni öld frekar en einn þátt
eða eina sneið raunveruleikans.
TMM V
465