Tímarit Máls og menningar - 01.11.1989, Side 85

Úr skúffum og skdpum
ég vélritaði alla fyrstu bók hennar og las af henni prófarkir; einnig vélritaði
ég meginþorrann af annarri bókinni, en mun ekki hafa lesið af henni próf-
arkir. En nú var Málfríður svo sannarlega í góðum höndum. Og ekki leið á
löngu áður en út kom myndarleg bók, hennar fyrsta, haustið sem hún varð
78 ára - eða ári eldri en Roncalli kardínáli hafði verið, þegar hann varð Jó-
hannes páfi XXIII.
Næstu árin var ég þó alltaf að vélrita fyrir hana annað slagið. Og í öllum
hennar bókum finnst mér eitthvað sem ég hafi vélritað; en það má m.a.
stafa af því, að sumt af efninu sem ég vélritaði fyrst hafi verið geymt til síð-
ari bóka. Þetta skiptir minnstu máli. En tvö síðustu árin sem hún lifði fór
ég að koma aftur við sögu. Þá var sjón hennar tekin mjög að daprast, og
síðasta árið sem hún lifði var hún svotil alveg blind. En hún hélt áfram að
skrifa - handskrifa. Og það sem hún skrifaði í myrkrinu var merkilega
skýrt - ekki aðeins í hugsun, heldur líka í stafagerð, nema stundum. Þá
reyndist ég geta öðrum betur lesið úr rithönd hennar. A tímabili fékk ég þá
hugmynd að hún læsi inn á segulband, í einrúmi og næði. En hún gat ekki
lært á slíkt galdratæki í myrkri blindu sinnar, og ekkert varð úr því. Sömu-
leiðis gerði ég eina tilraun til að láta hana lesa beint í pennann hjá mér. En
út úr því komu aðeins tveir stuttir draumar, sem birtust í síðustu bók
hennar (hingaðtil), og hún vildi ekki endurtaka slíka tilraun.
Síðasta árið sem hún lifði tók hún upp á því að dagsetja allt sem hún
skrifaði, og það hefði hún svo sannarlega mátt gera fyrr, því að erfitt er að
segja til um það nú, nákvæmlega, hver er aldur sumra og jafnvel flestra
þáttanna sem eftir hana liggja. En ég tel, að meginþorrinn af verki hennar
sé saminn á áttunda áratugnum.
Eg hef verið spurður að því, og beinlínis beðinn um að fjalla um það,
hvernig persóna Málfríður hafi verið. Því er fljótsvarað, að ég treysti mér
ekki til að verða við þeirri bón, nema þá að mjög litlu leyti, einfaldlega
vegna þess að hún verður ekki afgreidd í fáum orðum, sízt af manni sem
þekkti hana aðeins sem gamla konu og umgekkst hana aldrei að staðaldri.
En þó hlýt ég að segja, að hún var ekki venjuleg - nema í útliti og fram-
komu á almannafæri. Þetta var ofur hæglát og háttprúð kona, látlaus í
klæðaburði og snyrtileg, og fjarri henni að segja óforhugsuð orð. En menn
tóku jafnan eftir því sem hún sagði, kannski einmitt vegna þess að það óð
aldrei á henni; fremur var, að hún þætti segja einum um of fátt, og stund-
um úr samhengi við það sem aðrir voru að blaðra.
Orðfæð hennar var oft misskilin, tekin fyrir áhugaskort á öðrum, jafnvel
dónaskap. En þótt ég viti ósköp vel, að hún gat haft vissa nautn af glettni
og því að stinga upp í bjána, þá held ég að sinnuleysi hennar hafi oftar en
483