Tímarit Máls og menningar - 01.11.1989, Page 124

Tímarit Máls og menningar
bréfaskriftum við C.C.C. en auk þess
sótti hún tvisvar þing IWSA (Inter-
national Women Suffrage Alliance) og
tvisvar fór hún á norræn kvennaþing. A
bls. 286 segir höfundur frá því að Kven-
réttindafélagið átti frumkvæði að þeirri
fjölskyldulöggjöf sem samþykkt var á
Alþingi 1923. Tveimur árum áður hafði
League of Women Voters fengið frum-
varp um vernd mæðra og barna í gegn-
um bandaríska þingið. Væri óneitanlega
gaman að vita hvort einhver hugmynda-
leg tengsl hafi verið milli þessara tveggja
lagasetninga. Sótti Bríet hugmyndina til
C.C.C. eða fékk hún hana í einhverri
utanferð sinni?
Eftir kosningarnar 1916 endurmetur
Bríet þátttöku sína í karlaflokkunum.
Hún fer í framboð, kemst ekki í öruggt
sæti og vegna útstrikana verður hún
annar varamaður á þingi en ekki sá
fyrsti. Héðni skrifar hún: „Mér þykir
leiðinlegt að geta ekki verið í svikalausri
pólitískri samvinnu við karlmenn. En
eg er viss um, og hefi alltaf verið viss
um það, að það fæst aldrei af karlmanna
hálfu.“ (285). I sama bréfi fá konur sína
sneið: „Eg er hálfleið að hugsa til að
konur verði að neyðast til að bögglast
með sérlista siðar. Þá verða líkurnar
ekki stórar fyrir þær að koma sínum
þingmannaefnum að. Fyrst ósjálfstæði
kvenna og sérstakt áhugaleysi, vani að
fylgjast með manni og vandamönnum,
leti og kæruleysi að sækja kjörfundi og
blint flokksfylgi sumra." (284). Síðar á
hún eftir að verða fyrir enn meiri von-
brigðum með konur. Hún er í fyrsta
sæti á kvennalista í landskosningum
1926 en sá listi hlaut aðeins um 3.5%
gildra atkvæða. Bókarhöfundur vitnar í
Laufeyju sem sagði um þennan atburð
að móður sinni látinni: „Var þá móðir
mín þreytt og vonsvikin og lét af for-
mennskunni í Kvenréttindafélaginu."
(307) Eftir þetta lögðust sérframboð
kvenna af í tæp 60 ár og féllu í gleymsk-
unnar dá.
Tilvistarorka
Allt frá unga aldri svíður Bríeti það
óréttlæti og sú lagalega og félagslega
undirokun sem konur búa við. 16 ára
gömul byrjar hún að festa hugsanir sín-
ar um þessi mál á blað en ekkert kemur
þó fyrir almenningssjónir fyrr en hún er
orðin 29 ára. Margfrægan fyrirlestur
sinn flytur hún árið 1887 þá 31 árs göm-
ul og sjö árum síðar hefur hún útgáfu
Kvennablaðsins. Yfirlýsing ritstýrunnar
í fyrsta tölublaði er á þá leið að í efnis-
vali muni blaðið „. . .gefa sig að konun-
um og heimilunum." (51). Höfundur
bendir á að þó blaðið virðist í upphafi
íhaldssamt í kvennapólitískum skilningi
þá hafi það ótvítrætt verið umbótasinn-
að (52). Bríet er fremur hægfara í
kvennapólitík á þessum árum og jafnvel
árið 1904, þá 48 ára gömul, segir hún í
viðtali við danskt dagblað: „. . .jeg er
ikke „Kvindesagskvinde“ som de kalder
det i Danmark. . .“ (65). En fræið er
vissulega til staðar og tveimur árum síð-
ar er sprottinn af því heilmikill stólpi.
Þá er Bríet búin að taka stefnuna í
kvenréttindabaráttunni og setur á fulla
ferð áfram.
Höfundur veltir því fyrir sér hvernig
á því standi að Bríet taki svona seint við
sér og segir: „. . . nærtækasta skýringin
á atkvæðaleysi Bríetar í pólitískri jafn-
réttisbaráttu á hjónabandsárunum er
auðvitað annríki. Hún er ýmist ófrísk
eða brjóstmylkjandi á sjöunda ár og þó
hún hafi vinnukonu eru heimilisstörf
522