Tímarit Máls og menningar - 01.06.1997, Side 35

skAldsaga skiptir um ríkisfang
lýsing gæti átt við fjölda persóna úr nýlegum íslenskum skáldsögum, nokkur
dæmi valin af handahófi væru t.d. Andri í Sagan öll eftir Pétur Gunnarsson,
Hrafn í íslenska draumnum eftir Guðmund Andra Thorsson, Nína í Meðan
Nóttin líður eftir Fríðu Á. Sigurðardóttur, Einar í Þeli eftir Álfrúnu Gunn-
laugsdóttur og Pétur í Vík milli vina effir Ólaf Hauk Símonarson. Þessar
persónur eru vitanlega jafn ólíkar og þær eru margar, en þær eiga ýmislegt
sameiginlegt, og ekki síst brostinn rithöfundardraum.
Það er hins vegar ekki hlaupið að því að þýða þessa persónu yfir í
engilsaxneskt bókmenntakerfi fyrir innbyggðan lesanda með rætur í ensk-
amerískri hefð. Þýðingin verður einnig erfiðari vegna þess hve lýsingin á
persónu sögumannsins er knöpp og treystir m.a. á íslenskar bókmenntalegar
vísanir. Orð sögumannsins: „Ég er að því kominn að ljúka við bók, hvísla ég,
heila bók“, öðlast ekki síst merkingu sína fyrir þau textatengsl sem hún er í
við fýrrnefndar skáldsögur, og í ljósi allra þeirra bóka sem aðalpersónur
þeirra skrifuðu aldrei. Þessi vísun og það hégómlega stolt sem hún afhjúpar
er horfin úr ensku gerðinni, og þar með draumur sögumannsins um skáld-
frægð.
En fyrst ekki er hægt að þýða þessa erkitýpu, eða það a.m.k. ekki reynt, þá
dugir ekki minna en að koma með jafn máttuga og jafn auðþekkjanlega
erkitýpu úr nýja kerfinu til að fylla hlutverkið. Og með því að breyta aðeins
hlutföllunum í persónulýsingunni tekst það alveg bærilega. Sögumaðurinn
í Absolution virðist ekki ganga með mikla rithöfundardrauma, en hann er á
hinn bóginn náskyldur einni amerískustu persónugerð sem til er: einkaspæj-
aranum. Sviðsetning hans í skáletraða kaflanum minnir um margt á klassíska
byrjun á einkaspæjarasögu. Hann er í vandræðum í einkalífinu (konan
nýfarin frá honum), starfið er óspennandi, hitinn kæfandi, þegar skyndilega
berst símtal frá gömlum kunningja. Sá hefur verkefni fyrir hann sem í fljótu
bragði virðist óspennandi en verður til þess að boltinn fer að rúlla og úr
verður spennandi reyfari. Allir þessir þættir eru fyrir hendi í Fyrirgefningu
syndanna, en í Absolution hefur allt annað verið tálgað utan af lýsingu
sögumannsins þannig að spæjaragervið eitt situr eftir. Tvær viðbætur eru á
enskunni sem styrkja þessa mynd af sögumanninum, lögmaður Péturs er
kunningi sögumanns: „The telephone call I received one lazy afternoon from
a lawyer friend, Herbert Scwartzmann“ (10) kemur í stað : „ símhringingin
frá Scwartzmann lögfræðingi“(12). Það er því ekki bara kunningsskapur
þeirra sem bætist við heldur einnig „lazy afternoon“ sem á vel heima í
orðræðu einkaspæjarans. Sögumaðurinn blekkir síðan lögmanninn kunn-
ingja sinn í Absolution, en þess sjást engin merki í Fyrirgefningu syndanna:
TMM 1997:2
33