Tímarit Máls og menningar - 01.06.1997, Page 112

RITDÓMAR
liggur til grundvallar allri umræðu um
bókmenntir og texta yfirleitt. Ef ekkert
„færi á milli mála“ þyrffi ekki að hafa um
það fleiri orð, umræða og skoðanaskipti
væru óþörf.
En það er að sjálfsögðu ekki þessi
vandi sem liggur Z á hjarta í ofanbirtri
tilvitnun. Hún er að reyna að orða þann
vanda sem þeim er á höndum sem vill tjá
ást sína í tungumálinu. (Og þetta er um
leið vandi höfundarins sem vill tjá eðli
ástarinnar í texta sínum.) En ástin og
tungumálið „haga sér“ kannski þegar
öllu er á botninn hvolft ekki ósvipað.
Hvort tveggja er rekið áfram á þránni
eftir merkingu, merkingu sem aldrei
verður þó höndluð til fulls. En þráin við-
heldur viðleitninni til að elska og til að
tala og þannig til að skilja sjálfan sig og
heiminn. „Ég skrifaði af þrá og stundum
af þráa“ (bls. 13) segir Anna snemma í
frásögn sinni og orðar þar með grund-
völl bæði sögu sinnar og söguefnis.
Z. Ástarsaga er bæði lík og ólík fyrri
bókum Vigdísar Grímsdóttur. Líkindin
felast fyrst og fremst í því að hér sem áður
vílar Vigdís ekki fyrir sér að fjalla um
stóru eilífðarefnin eins og ást, dauða, sið-
ferði og mannlega samkennd. Einnig
minnir sjálfur frásagnarramminn á Ég
heiti ísbjörg. Ég er Ijón (1989), Stúlkuna í
skóginum (1992) og Grandaveg 7 (1994)
í því að allar þessar sögur gerast á einum
sólarhring þótt innri tími þeirra spanni
mörg ár. Einnig kallar Z. Ástarsaga á sam-
anburð við ljóðabókina Lendar elskhug-
ans (1991) þar sem hún fjallar að öðrum
þræði um sama efni.
Það sem skilur hins vegar þessa bók
ff á flestum öðrum bókum Vigdísar er að
hér er bæði frásagnarháttur og söguflétta
mun einfaldari en lesendur þekkja úr
fyrri verkum hennar. Að því leyti er þessi
bók að mörgu leyti aðgengilegri en ýms-
ar fyrri bækur hennar og ætti að höfða til
stærri lesendahóps en áður. En vissulega
býður þessi texti í öllum einfaldleika sín-
um upp á stríðari lestur, lestur milli lína
og handan orða. Þannig eru allar góðar
skáldsögur.
Soffía Auður Birgisdóttir
Orðakræklur verunnar
Geirlaugur Magnússon: Þrítengt.
Mál og menning 1996.
Þrítengte r þrettánda ljóðabók Geirlaugs
Magnússonar og skiptist hún í þrjá hluta.
Síðasti hlutinn hefur að geyma þýðingar
á ljóðum eftir franska skáldið Pierre
Reverdy (1889-1960). Þrítengt er efnis-
mikil bók og inniheldur mjög fjölbreyti-
leg ljóð að allri gerð, allt frá meitluðum
og knöppum ljóðum til lengri og mælsk-
ari ljóða. Það er býsna sterkur heildar-
svipur á þessari bók og þó að bæði stíll
og yrkisefhi séu lesendum Geirlaugs
kunnugleg úr fyrri bókum hans er hér að
finna dýpri og listfengari ljóð sem sýna
svo ekki verður um villst að Geirlaugur
er í stöðugri sókn sem ljóðskáld.
Eitt af einkennum Þrítengt er hve
mörg ljóð er þar að finna í þversagna-
kenndum furðustíl, líkingamálið er
óvænt og óröklegt og víða leikur skáldið
sér að tungumálinu og reynir á þanþol
þess. Það eru ekki síst þessi fjarstæðu-
kenndu ljóð sem einna nýstárlegust eru
í ljóðabók Geirlaugs. Rætur þeirra er að
finna í súrrealismanum ffanska en höf-
undar þeirrar listastefnu lögðu mikla
áherslu á myndmálið og smíð ff umlegra
myndhverfinga. Myndmálið átti að
koma lesandanum á óvart, líkingarnar
óvæntar og langsóttar við fyrstu sýn. Það
þarf ekki að koma á óvart að slík ljóð
þykja mörgum óaðgengileg og frægt er
að skömmu eftir að Halldór Laxness birti
hið ffæga ljóð sitt „Únglíngurinn í skóg-
inum“ árið 1925 synjuðu allir þingmenn
umsókn hins unga skálds um fararstyrk
til Sikileyjar utan einn. Síðan hefur mikið
vatn runnið til sjávar, torræður módern-
110
TMM 1997:2