Tímarit Máls og menningar - 01.06.1997, Blaðsíða 28

JÓN YNGVI JÓHANNSSON
miklu „harðsoðnari“, miklu líkari því sem við erum vön að hugsa okkur
ákveðinn hluta bandarískrar skáldsagnahefðar.
Sem dæmi um styttri og hraðari stíl enskunnar mætti taka þessar klausur
sem segja frá því þegar Pétur Pétursson, aðalpersóna sögunnar, laumar sér
upp í rúm vinkonu sinnar:
Þú sofnar ekki undireins, heldur You did not fall asleep right awaybut
snýrð þér á hina hliðina, síðan á bak- were tossing and turning. I waited
ið, loks aftur á sömu hlið. Ég ligg kyrr for you to be motionless. (203)
og bíð þess að þú sofnir. Ég bíð líka
eftir að þú ert sofnuð, bíð rólegur því
mér liggur ekkert á: enginn truflar
okkur og þú ert hvergi að fara. (226)
f sjálfu sér er ekki mikill munur á atburðunum sem þessar klausur segja frá.
Segja má að merkingarkjarni þeirra sé sá sami, þó er sú íslenska 52 orð en sú
enska aðeins 19 eða meira en helmingi styttri. Þá er sú íslenska í nútíð en sú
enska í þátíð og helst það út þýðinguna.14 En þegar hugað er að merkingar-
auka setninganna kemur í ljós að ýmislegt hefur breyst. Túlkunarmöguleik-
arnir eru ekki þeir sömu. í íslensku setningunum er hik og órói sem ekki er
í þeim ensku. Harðsoðinn stíll enskunnar gerir að verkum að hikið hverfur
og Pétur gengur beint til verks, yfirvegað og kalt. Þá má benda á orðið
„motionless“ eða „hreyfingarlaus“. Það orð á sér enga beina samsvörun í
íslenska textanum, en það magnar upp myndina af Pétri sem árásarmanni
og stúlkunni sem fórnarlambi sem einkennir enska textann. Afleiðingin
verður sú að hin enska gerð atviksins líkist skipulagðri árás eða kaldrifjaðri
nauðgunartilraun, en sú íslenska er líkari barnalegri tilraun til að ná ástum
stúlkunnar, þótt sú tilraun fari úr böndunum. Þetta er ein af þeim breyting-
um sem ekki ná einungis til stíls, heldur hefur hún einnig áhrif á óbeina
persónusköpun Péturs Péturssonar, en að því verður vikið síðar.
Þótt merkingarkjarnanum sé haldið til haga í dæminu hér að ofan eru
mýmörg dæmi um það að setningum í íslensku gerðinni sé hreinlega sleppt
í þeirri ensku. Þetta á einkum við um ýmiskonar myndmál eða hálf heim-
spekilegar vangaveltur sögumannsins sem oft koma fyrir í lok kafla. Þetta
eru setningar eins og: „Flögurnar eru stórar og svífa í logninu til jarðar eins
og hljóðlát skilaboð“ (109) sem verður „ big flakes that glided to earth in the
calm weather“(98). „Hjónabandið var ástríðulaust frá upphafi, hversdags-
legt og bragðdauft eins og upphitaður matur“(91) verður „The marriage was
devoid of passion from the outset, mundane, insipid.“(81) „Hefndin er eins
26
TMM 1997:2