Tímarit Máls og menningar - 01.06.1997, Side 97

ÍSLENSKA MEÐ ÚTLENDU KRYDDI
Fyrsta ljóðabókin [...] er módernísk en þær næstu [...] hylla sum-
part hið opna ljóð.
Þarna seilist höfundur í merkingu dönsku sagnarinnar hylde og leggur þá
merkingu hennar að vera hlynntur e-u, aðhyllast e-ð í íslensku sögnina hylla.
Úr þessu verður þó hvorki danska né íslenska; ég veit ekki til að hægt sé að
segja á dönsku að bogen hylder eitt eða neitt, og þaðan af síður er hægt að
segja á íslensku að bækur hylli nokkurn skapaðan hlut.
Og við göngum á röðina:
Eigum við ekki bara að byrja á nýju bókinni [. . .] Hvað hefur hún
verið lengi í burðarliðnum?
Burðarliður er orðið mikið tískuorð hjá fjölmiðlafólki. Auðvitað snýr sér
enginn við og sér á þeim sem talar um að eitthvað sé í smíðum eða í
undirbúningi, að hann sé sigldur. En sá sem spyr hvort eitthvað sé í burðar-
liðnum, hann er að reyna að tala og skrifa eins og fína fólkið, þetta siglda.
En hvað merkir þetta orð, burðarliður? „ytri hluti á sköpum konu eða
kvendýrs, fæðingarlimir“ stendur í íslenskri orðabók Menningarsjóðs. Hér
spyr kona konu hvað bók sem hún samdi hafi verið lengi í burðarliðnum.
Ekki mundi ég þora að spyrja konu þessarar spurningar, og ég læt hjá líða
að orða hana á mannamáli.
Hvernig upplifirðu tímann þegar þú ert að skrifa tímafreka bók?
Mikil lifandis ósköp megum við íslendingar vera þakklátir Dönum fýrir að
hafa kennt okkur að nota nafnorðið upplifun og sögnina upplifa. Þórbergur
Þórðarson varð að gera sér að góðu sögnina skynja: „í Gróðrarstöðinni
týndist manni sá hæfileiki, sem skynjar tímann."1 Nú lætur enginn maður
heyra í sér í útvarpi eða sjónvarpi á íslandi og enginn maður skrifar svo grein
eða bók að hann komi ekki þessum dásamlegu orðum að í tíma og ótíma.
Yfirmaður allra fræðsluskrifstofa í heilum landsfjórðungi komst fyrir
skömmu svo að orði í útvarpi að það hefði verið mögnuð upplifun að upplifa
tónleika sem hann komst á utanlands. Mikið má hann vera þakklátur
Dönum fyrir að hafa kennt sér að tala. Eiginlega ættu Danir skilið að
íslendingar gæfu þeim Esjuna og Herðubreið fyrir þessi orð, ef nokkur
lifandi leið væri að koma þessum fjöllum til þeirra. Danir hafa gert okkur
þann greiða að taka þessi orð úr þýsku og færa þau í danskan málbúning
sem íslendingar hafa síðan gleypt við og aldrei áður tekið sér í munn annað
eins hnossgæti, enda þótt þessi orð séu í rauninni illa ættuð. Orðmyndina
hafa Danir tekið eftir þýsku aufleben, en merkinguna, einkum á síðustu
TMM 1997:2
95