Tímarit Máls og menningar - 01.06.1997, Blaðsíða 60

DANIELE SALLENAVE
Upplýsingunni aftur því sem er kjarninn í henni: að byggja upp samfélag
frjálsra manna sem lausir væru undan hvers konar oki, efnahagslegu, póli-
tísku, menningarlegu.
9.
Ég fletti sundur uppdrætti af Pétursborg, stillti upp á borðinu hjá mér lítilli
styttu af Lenín sem ég hafði keypt á flóamarkaðnum á Potsdamer Platz í
Berlín; hlustaði ekki á sjöundu symfóníu Shostakovítsj (Leníngrad) með allri
sinni uppáþrengjandi bjartsýni, heldur á fyrsta þátt þeirrar áttundu: hvar-
vetna hryllingur, snjór, kuldi og dauði. Hornið leiðir mishljóma söng sem
verður sífellt undarlegri, í gegnum sönginn stingur sér beiskur hljómur í
pikklólóflautum og þverflautum, lúðrar merja hann sundur, en í lokin
yfirgnæfir hann þetta tónaflóð. Allt þetta gerði ég til að ná að rekja mig eftir
þéttundnum söguþræði, þar sem allt hangir saman og rennur áfram eins og
í draumi.
Síðan raðaði ég upp bókum: Púskín, Bronsriddarinn-, Blélyj, Pétursborg;
Gogol, Frakkinn; Dostojevskí, Glœpur og refsing, Bitov, Púskínhúsið; Brodskí,
Langt frá Hozance. . . Loks dró ég ffam ljósmyndirnar sem ég hafði tekið í
Leníngrad tuttugu árum áður og stillti þeim upp við bækurnar: kaldir útveggir,
vatn sem drýpur, harður steinn. Flatur himinninn yfir rennisléttum þökum.
Og nú kom að því að ég færi að segja gamla leiðsögumanninum mínum
til vegar, nú kom að því að ég tæki upp þráðinn þar sem ég hafði sleppt
honum síðast og ég sagði við leiðsögumanninn: Sjáðu!
10.
Mig langaði að fara til Pétursborgar í félagsskap Diderots tveimur öldum
eftir að hann dvaldist þar og ég fór þangað með honum eftir þessar tvær
hryllilegu aldir.
Það lá því beint við að leiða hann rakleitt að styttu Falconets. Þetta var að
kvöldi til, laugardaginn fyrir páska, svartklæddir dátar úr sovéska sjóhernum
dreifðu sér glaðbeittir um stræti og torg og klukkan átta hófst flugeldasýning
uppi á virkinu, fyrir ofan fljótið, í ljósbláu kvöldhúminu.
Það var farið að dimma; það var orðið framorðið, Néva stjakaði áfram
stórum ísjökum sem höfðu borist ofan úr Ladogavatni. Mér varð hugsað til
kvikmyndar Eisensteins. Til hinna hvítu, síðu frakka tevtónsku riddaranna
sem smeygðu sér á milli ísjakanna. Gamli leiðsögumaðurinn minn var
skelfingu lostinn; ég dró síðustu ljóðlínurnar sem Púskín orti upp úr vasa
58
TMM 1997:2