Tímarit Máls og menningar - 01.06.1997, Blaðsíða 115

RITDÓMAR
viðhorfa. Eitt ljóða Geirlaugs sem taka
má sem dæmi um þá upplausn sem ríkir
í nútímanum heitir „Út í geiminn“ og
síðasta erindið hljóðar svo:
smávinir fagrir
7-9-13
foldarskart froskakvak
sól tér sortna undir jökli
þýtur í trjám hláturmilt vor
geimurinn allur ein frystikista
forðabúr afstæðrar framtíðar
hvalskutull þrjár gerðir smokka
háðsgul sólin léttvægt
raul skrautritað ljóð eftir
drykkfellt einrænt ungskáld
hvarf til afríku óminnis
(25)
Hér er vísað út og suður, bæði til íslensks
og ffansks 19. aldar skálds (Rimbauds og
Jónasar), sem áttu það sameiginlegt að
vera drykkfelld og deyja 37 ára gömul úr
fótarmeini. Þarna er líka vitnað í
ragnarök Völuspár. Þessi brotastíll tjáir
vel þá upplausn sem Geirlaugur skynjar
í samtímanum, sýnir afstöðu hans í
hnotskurn.
Eins og kom fram hér að framan þá er
síðasti hluti bókarinnar þýðingar á Ijóð-
um Pierre Reverdy. Hann var náinn vin-
ur málaranna Gris, Picasso og Bracque
og skáldanna Max Jacob og Apollinaire,
kynntist þeim í París um og eftir 1910.
Skáldskapur Reverdys mótaðist í þessu
andrúmslofti kúbismans og því sem síð-
ar varð súrrealismi, þó Reverdy teljist
elcki til súrrealista var hann nátendur
þeim og þeir tóku sumar af skilgreining-
um hans varðandi myndmál upp og
gerðu þær enn róttækari. Reverdy var
snjall að draga upp myndir úr hversdags-
lífinu og gera þær sannar og eftirminni-
legar. Geirlaugi tekst vel að koma til skila
þeirri ljóðrænu heiðríkju sem einkennir
myndir Reverdys. En ljóð hans eru ekki
öll þar sem þau eru séð, þau geyma
kjarna sem ekki er svo auðvelt að nálgast
og það sama gildir einnig um bestu ljóð
Geirlaugs sjálfs.
Þrítengt er vönduð ljóðabók, hún er
efnismikil og heildarmynd hennar er
sterk. Ljóðin eru mörg torskilin, en ljóð-
in rata til sinna, og það er ekkert mark-
mið í sjálfu sér að ljóð skuli vera öllum
skiljanleg. Það er alveg nóg að einn eða
tveir þingmenn greiði atkvæði með því
að Geirlaugur fái fararstyrk til Sikileyjar.
Guðbjörn Sigurmundsson
Þar er mér rétt lýst
Hallgrímur Helgason: 101 Reykjavík.
Mál og menning. 1996. 383 síður.
Fáar íslenskar skáldsögur frá síðasta ári
hafa verið umdeildari en saga Hallgríms
Helgasonar 101 Reykjavíkþá fáu mánuði
sem liðnir eru frá útkomu hennar.
Ástæðan er hvorki flókin né vandfundin:
höfundur glímir í sögunni við samtíð
fremur en Sögu, reykvískan veruleika
eins og hann kemur fyrir sjónir manns
sem hefur tapað áttum og týnt sjálfum
sér á nútímalega vísu. Sagan inniheldur
lítið af göfugum tilfinningum, hún leið-
ist aldrei út í útþynntan vaðal um ást og
dauða til að varpa Ijósi á söguhetju sem
er glötuninni merkt frá upphafi. Sá holi
hljómur sem í sögunni býr er hljómur
söguhetjunnar sem reynir svo um mun-
ar á þolrif lesandans án þess að líf hennar
sé göfgað með nokkrum hætti. Allt þetta
kæmi þó fyrir lítið ef textinn væri jafn-
máttlaus og slappur og söguhetjan virð-
ist við fyrstu kynni. Tungumál bókarinn-
ar er nefnilega sprelllifandi, jafnvel of
„lifandi" því höfundur gengur vissulega
fram á ystu nöf í óteljandi orðaleikjum
og fram af ófáum lesendum sínum um
leið.
Segja má að þær þrjár skáldsögur sem
Hallgrímur hefur skrifað fram að þessu
miði allar að einhvers konar endurnýjun
tungumálsins. Þær einkennast af nýj-
ungagirni og hefðarrofi sem nær til efnis
TMM 1997:2
113