Tímarit Máls og menningar - 01.06.1997, Síða 96

Ólafur Halldórsson
íslenska með údendu kryddi
Sú saga er sögð um ágætan íslenskan fræðimann sem á fyrri hluta þessarar
aldar lauk próíi í norrænum fræðum við Hafnarháskóla og doktorsprófi við
Háskóla íslands, að hann gekk um gólf þar sem hann var gestkomandi hjá
kunningja sínum og var hugsi, en stansar um stund og mælir þessum orðum:
„Ég hef tekið eftir því þegar ég geng á götu, að fólk snýr sér við og horfír á
eftir mér. Það sér það líklega á mér að ég er sigldur.“ Kunninginn hafði að
vísu aðra skýringu á því, hvers vegna fólk snéri sér við og horfði á effir honum
á götu,því að maðurinn var sérkennilegur í fasi; en að sjálfsögðu datt honum
ekki í hug að svipta fræðimanninn þessari sjálfsblekkingu.
Ég ætla í þessu greinarkorni að fjalla um hliðstæð dæmi um sjálfsblekk-
ingu manna sem mér virðast hafa tamið sér málfar sem þeir ímynda sér að
skipi þeim í flokk með fínu fólki, menntuðu fólki, fólki sem talar eins og þeir
sem eru sigldir, en greinarkornið skrifa ég vegna þess að ég á bágt með að
þegja (og hef þó þagað of lengi) effir að hafa lesið í Tímariti Máls og
menningar, 2. hefti 1996, viðtal sem bókmenntafræðingur hefur átt við konu
sem um þessar mundir er ein af fremstu rithöfundum íslendinga. Við lestur
þessa viðtals hefur sett að mér þann ugg, að íslenskan sé að verða óhæft mál
til að skrifa um íslensk fræði, og þeir sem skrifa um íslensk fræði, einkum
bókmenntir, verði þess vegna að leita hjálparinnar þangað sem íslendingar
hafa ævinlega leitað hjálpar, en það er til Dana, það er að segja ef ásóknin í
dönskuna er þá ekki angi af þeirri sjálfsblekkingu að af málfarinu sjáist að
höfundurinn sé sigldur. Við skulum líta á fáein dæmi úr þessu viðtali.
Líklega er ekkert við því að segja þótt íslenskir bókmenntafræðingar þurfi
á alþjóðlegum fræðiorðum að halda og fái þau flest að láni um hendur Dana,
svo sem írótiískur, módernismi, módernískur, paródía, prósi, tragíkómedía.
Þessi orð koma öll fýrir á fyrstu blaðsíðu í viðtalinu. ítalskrar ættar er nóvella,
en í því orði má ekki bera 11 fram eins og í fuglsheitinu hávella. Kynblendingur
úr ensku er „road“ menning og hreinar enskuslettur, settar innan gæsalappa
„road-movie“ og „on the roact\ og getur svo sem vel verið að einhverjir
lesendur snúi sér við í huganum og sjái á höfundinum að hann sé sigldur.
Af öðrum toga er þetta:
94
TMM 1997:2