Tímarit Máls og menningar - 01.06.1997, Blaðsíða 116

RITDÓMAR
og málnotkunar fremur en forms og
uppbyggingar. í þeirri fyrstu, Hellu
(1990), gerði hann tilraun með hlutlæga
lýsingu, fagurfræði hennar minnti meira
á kvikmynd en skáldsögu, viðfangsefnið
var sýn fremur en skynjun. I Þetta er allt
að koma (1994) var orðræða og yfirborð
fjölmiðlanna allsráðandi, söguhetja
þeirrar bókar skynjaði tilvist sína frá
vöggu til frægðar sem eitt langt viðtal á
síðum glanstímarits. í nýjustu bókinni
brýtur Hallgrímur sér leið inn í sálarlífið
og gengur lengra en fyrr í þeirri viðleitni
sinni að gera okkur rollurnar heima-
komnar í því undarlega geimfari sem nú-
tíminn er, svo lagt sé út af orðum hans
um nauðsyn þess að finna nýrri kynslóð
nýja tjáningu í blaðaviðtali fýrir
nokkrum árum. Söguhetjan orðar mis-
gengi máls og veruleika svona: „Tungu-
málið er alltaf á eftir athöfnum, orð á
eftir gjörðum" (120). Einhverjir myndu
tala um hálfrar aldar stíl-stökk eins og
einu sinni var gert, aðrir um útþynntan
vaðal sem fáum kemur við. Ástæðan er
sú að 101 Reykjavík tilheyrir öðru texta-
samhengi en flestar íslenskar skáldsögur
ffá síðustu árum; sambandi hennar við
veruleikann er öðruvísi háttað. Hún
uppfyllir ekki kröfur um úthugsaða
formgerð eða áferðarfagran stíl, gerir
fáar tilraunir til að loka sig af í turni
hámenningarinnar enda gerist hún öll í
hugarheimi einstaklings sem á yfírborð-
inu gefur lítið fyrir Menninguna. Les-
andinn veit ekki alveg hvað hann á að
gera við yfirþyrmandi orðaflaum sögu-
hetjunnar sem er hvorki nútímamaður
né hvunndagshetja, unglingur né full-
orðinn maður, hvorki hetja né skúrkur,
píslarvottur né heilagur maður. Hall-
grímur hefur einfaldlega vakið Hlyn
ræfilinn af værum svefni á Bergþóru-
götunni eða hirt hann upp af Frakka-
stígnum og blásið í hann lífi með tungu-
máli sem heldur honum við efnið, til
góðs eða ills, á ríflega 370 blaðsíðum:
„Útvarpið. Fyrsta lag dagsins gefur tón-
inn fyrir daginn. „Passiorí‘ með Rod
Stewart. Veit ekki alveg með það“ (12).
ístru-móða tíð
101 Reykjavík glímir við innihaldslausa
tilveru á ódýrum og firnahressum tím-
um sem einkennast af ofurvaldi fjöl-
miðla og þráðlausum samböndum. Hún
gerist nær öll í einu póstnúmeri undir
gervitungli í miðbæ Reykjavíkur, sjónar-
hornið er fádæma þröngt þrátt fyrir
óteljandi vísanir söguhetjunnar til sjón-
varpsefnis, kvikmynda og dægurtónlist-
ar. Hlynur Björn er atvinnulaus eilífðar-
unglingur sem rásar rammvilltur á milli
gervihnattastöðva milli þess sem hann
rasar út á öldurhúsunum. Hann býr
þrátt fyrir háan aldur, þrjátíu og fjögur
ár, hjá móður sinni, líf hans einkennist af
fáheyrðum doða, tilgangslausu brölti;
máttleysi hans andspænis sjálfum sér og
öðru fólki minnir hann sjálfan og lesend-
ur um leið á skynlitla skepnu í hýði sínu,
ófleyga mörgæs eða útdauða dýrateg-
und. Hann sefur frameftir og ver dögun-
um fyrir framan sjónvarp og tölvu, á sér
ekki annað markmið með tilvist sinni en
það að finna glórulitlar samsvaranir sem
virðast eina leið hans út úr þeim grátlega
smáa heimi sem hann tilheyrir: „Við
erum komin að kvöldmatarleytinu í
mannkynssögunni, eða við erum nýbúin
að borða, allir saddir og slappir og enda-
laus dagskrá“ (13). Hlynur er tilfinn-
ingalega heftur, ófær með öllu um að eiga
uppbyggileg samskipti við annað fólk, öll
hans tilsvör eru útúrsnúningur og leikur.
Hann er þræll eigin kynhvatar, pornó-
bláminn sem lýsir upp herbergi hans
virðist á köflum eina ljósið í lífi hans þótt
í augum móður sinnar, sem heldur
honum á floti, sé hann undursamlegur
en snertifælinn sonur, hnyttinn og
skemmtilegur, sjálfur segist hann stygg-
ur, en meinlaus: „Ég stari inn í ísskápinn.
Hann er eins og spegilmynd af mér.
114
TMM 1997:2