Tímarit Máls og menningar - 01.06.1997, Blaðsíða 31

SKÁLDSAGA SKIPTIR UM RÍKISFANG
einstök líking er þýdd, heldur hitt að hér er þurrkuð út ákveðin keðja líkinga
sem styðst við íslenska málnotkun.
Fleira mætti tína til af íslenskum einkennum eða fyrirbærum sem skila
sér ekki eða í mjög breyttri mynd í Absolution. Það er til dæmis mjög
trúverðugt að íslendingar samankomnir í útlöndum skuli sletta dönsku
þegar þeir eru við skál, líkt og þeir gera í Fyrirgefningu syndanna. í banda-
rískum skáldsögum er það náttúrlega ótækt, en lausnin er einföld, á ensku
sletta menn frönsku, „Mine damer, skál!“(60) verður því að „Your health,
mesdames et mesdemoiselles!“, og jafnvel sveitamennska drukkins heildsala
í Kaupmannahöfn (þessi heildsali er vitanlega óþýðanlegur, en fær að
standa) er gerð hálf heimsborgaraleg þegar „Úlala, séra minn! Maður á eftir
að sakna dönsku píanna“(236) verður „Oo-la-la, ma chérie! I’ll miss the
Danish dolls“(212). Þessi heildsali heitir Hjálmur B. Stórdal, og fær að halda
því háðuglega nafni óþýddu í Absolution. Aðalóvinur Péturs er hins vegar
ekki svo heppinn, hann heitir Þráinn í Fyrirgefningu syndanna, en hefur
breyst í Jon í Absolution sem óneitanlega er þjálla á enskum vörum. Þá hefur
veitingastaður sem kemur lítillega við sögu einnig breytt um nafn, heitir á
íslensku Lois Lafitte en á ensku Jean Lafitte, þótt erfitt sé að sjá ástæðu þess.
Þá má nefna að á einum stað í enska textanum kemur alþekkt latneskt orðtak
eins og skrattinn úr sauðarleggnum þar sem á íslenskunni er ósköp hvers-
dagslegt orðalag, Festina lente{237) í stað „Ekkert fljótræði“(263).
Þau dæmi sem tínd hafa verið til um íslensk einkenni sem hverfa í
þýðingunni eru öll fremur smávægileg, þótt sumar þessara breytinga valdi
e.t.v. nokkurri tilfærslu í óbeinum persónulýsingum á aukapersónum og
fýrnska Péturs Péturssonar minnki. En þótt þessi atriði séu ekki stór í sjálfu
sér vitna þau ótvírætt um að verið sé að breyta sögunni í bandaríska
skáldsögu. Öll þessi atriði hefðu verkað framandi í bandarísku samhengi
hefðu þau verið þýdd beint, þess í stað er þeim sleppt eða tekin inn samsvar-
andi fyrirbæri úr ensk-amerískri hefð. Tal um sverð og spjót og skagfirskar
bóndakonur eru ásamt slettum úr dönsku og golfrönsku sjálfsagðir hlutir í
íslenskri skáldsögu, en eru greinilega ekki álitnir vænlegir til útflutnings eða
innlimunar í önnur bókmenntakerfi.
Sögumaður eða þýðandi? - Skúffuskáld eða spæjari?
í Fyrirgefningu syndanna eru tveir sögumenn. Sagan er byggð upp sem
hefðbundin rammafrásögn: bandarískur bústjóri dánarbús Péturs Péturs-
sonar felur íslenskum skrifstofumanni búsettum í New York að lesa yfir
eftirlátna pappíra hans. Það gerir hann, og heillast svo af ævi Péturs við
TMM 1997:2
29