Tímarit Máls og menningar - 01.06.1999, Page 133

„ÉG VAR EKKERT AÐ BINDA SKÚÞVENGINN
Eftir öllum sólarmerkjum að dæma er höfundurinn bókmennta-
fræðingur, og stöku sinnum sker hann lömb og heldur miklar blót-
veislur ýmsum annarlegum skúrgoðum (og þó ekki síst -gyðjum)
þeirra ffæða. Þau blót standa þó sjaldnast lengi, og þegar þeim linnir
tekur höfundur upp þann þráð sem hann fylgir yfirleitt, og sá þráður
er af nokkuð öðrum toga spunninn. (s. 135)
Einar Már, sem er sagnfr æðingur, tilgreinir ekki hvaða fr æðimenn og -konur
hann eigi hér við, né í hverju annarleiki þeirra sé fólgin. Athugasemd hans
virðist því eingöngu bera vott um þá fordóma sem eru því miður of algengir
milli ólíkra ff æðigreina innan hugvísinda. Sigurður Sigurmundsson er skor-
inorðari í sinni grein. í lokakafla Hetjunnar og höfundarins vek ég athygli á
því að viðhorf Helgu Kress hafi „fylgt okkur í þessari bók sem áminning um
að sagan af hetjunni og höfimdinum er saga af karlmönnum, sögð af karl-
mönnum um karlmennskuna“. Sigurður tilfærir þessi orð mín þannig:
„Höfundur getur þess aftarlega í bókinni að viðhorf Helgu Kress prófessors
hafi fylgt ritinu eftir. Það mætti fremur segja að hann (höf.) hafi verið bund-
inn í viðjar þessarar óbilgjörnu uppreisnar og kvenréttindakonu.“ Sigurður
rökstyður ekki ummæli sín frekar en óneitanlega vekja þau hugrenninga-
tengsl við fjölmörg ljóð sem íslensk skáld ortu um Hallgerði Höskuldsdóttur
fyrr á öldum. Um þann kveðskap fjalla ég í öðrum kafla bókar minnar og
vitna þar m.a. í Sigurð Ketilsson (1689-1730) sem orti: „Hallgerður, full
flærðar, / fól versta, ól lesti.“9 Ein niðurstaða umrædds kafla var að sjá mætti
fyrir endann á aldalöngum réttarhöldum íslensku þjóðarinnar yfir Hall-
gerði; skrif Einars Ólafs Sveinssonar og Helgu Kress bentu a.m.k. til þess að
höfundi Njálu hefði nú verið stefht fyrir það kvenhatur sem birtist í lýsingu
hans á Hallgerði og fleiri kvenpersónum sögunnar. Orð Sigurðar benda hins
vegar til þess að aldalöng andúð íslenskra karlmanna á Hallgerði hafi ein-
faldlega færst yfir á hina „óbilgjörnu uppreisnar- og kvenréttindakonu“ í nú-
tímanum.
Svo vikið sé að gagnrýni Einars Más á einstakar niðurstöður í Hetjunni og
höfundinum þá ganga hugmyndir hans um nafn Snorrabrautar þvert á mín-
ar kenningar. Að mínu viti var sú tillaga nafnanefndar Reykjavíkur snemma
árs 1948 að hluti Hringbrautar skyldi nefndur Snorrabraut eitt dæmi af
mörgum um aukið vægi „höfundarins“ (Snorra Sturlusonar) í íslenskri
menningarumræðu. Einar Már minnir hins vegar á að móðir hans, skáld-
konan Þórunn Elfa Magnúsdóttir, hafi haustið 1947 gefið út skáldsöguna
Snorrabraut 7. Góður kunningsskapur hafi verið með Þórunni og Sigurði
Nordal, sem sat í nafnanefnd Reykjavíkur á þessum tíma, og hafi Þórunn
jafnan talið sig hafa átt hugmyndina að nafni götunnar. Einar Már vekur at-
TMM 1999:2
www.mm.is
131