Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2006, Síða 33

28
Tímarit um menntarannsóknir, 3. árgangur 2006
Áhrif fræðslu á viðhorf kennara til sam- og tvíkynhneigðra
Á Íslandi hafa viðhorf kennara til sam-
eða tvíkynhneigðar einnig lítið verið könnuð.
Hrönn Bessadóttir o.fl. (2003) gerðu viðhorfs-
könnun meðal 74 grunnskólakennara á
Norðurlandi og 30 sam- og tvíkynhneigðra
ungmenna. Rúmur helmingur ungmennanna
sem þátt tók telur kennara haldna fordómum
gagnvart kynhneigð sinni. Tæpur helmingur
sagðist ekki vita neitt um viðhorf kennara en
enginn tók þá afstöðu að kennarar væru ekki
haldnir fordómum í garð ungmennanna. Það er
mest afgerandi í þessum niðurstöðum að lítið
ber á jákvæðum viðhorfum á meðal kennara til
sam- og tvíkynhneigðra. Þó svo að einungis um
3% kennaranna hafi afgerandi neikvæð viðhorf
til samkynhneigðra eru einungis 50% með
jákvæð viðhorf og hinir eru hlutlausir. Ef þetta
er borið saman við viðhorf til gagnkynhneigðra
er 81% með jákvæð viðhorf og enginn lét í
ljós neikvæð viðhorf. Mestu fordómarnir eru
þó í garð tvíkynhneigðra, en einungis um
fjórðungur kennara er jákvæður en 16% eru
neikvæðir. Niðurstöðurnar benda til þess að
viðhorf íslenskra kennara séu jákvæðari til
gagnkynhneigðra en til sam- og tvíkynhneigðra
og endurspegli að miklu leyti ríkjandi viðhorf
og fordóma í samfélaginu.
Staða og líðan sam- og tvíkynhneigðra
ungmenna
Eins og Sara Dögg Jónsdóttir (2005) bendir
á hefur því stundum verið haldið fram að
samkynhneigð fyrirfinnist ekki í grunnskólum.
Sú fullyrðing á ekki við rök að styðjast.
Ungmenni eru oft að byrja að átta sig á
kynhneigð sinni í kringum tólf ára aldur
(D´Augelli og Hershberger, 1993). Í íslenskri
rannsókn kom fram að 35% samkynhneigðra
höfðu gert sér grein fyrir kynhneigð sinni fyrir
14 ára aldur (Guðmundur Páll Ásgeirsson,
Halldóra B. Bergmann og Toby S. Hermann,
1994a). Þessir hópar unglinga eru berskjaldaðir
gagnvart þeim kynhneigðarhroka sem birtist
í grunnskólanum. Sem dæmi um hvernig
fordómar birtast er það að orð yfir samkynhneigð
eru vinsæl skammaryrði (Burn, 2000; Fontaine
og Hammond, 1996) og nota unglingar margir
hverjir orðið hommi í niðrandi merkingu
(Guðmundur Páll Ásgeirsson, 1996).
Áhrifa gagnkynhneigðarrembu gætir einnig
innan grunnskólanna. Það er t.d. hvergi minnst á
samkynhneigð eða tvíkynhneigð í Aðalnámskrá
grunnskóla frá 1999. Töluvert af kennsluefni
um samkynhneigð hefur verið samið á síðustu
árum (t.d. Ásdís Olsen og Karl Ágúst Úlfsson,
2000; Hrafnhildur Gunnarsdóttir og Þorvaldur
Kristinsson, 2003; Reynir Þór Sigurðsson og
Jóna Björk Sigurjónsdóttir, 1997; Sara Dögg
Jónsdóttir, 2003), en það er hins vegar undir
hverjum og einum kennara komið hve mikið
fjallað er um kynhneigð fólks og því ekki ljóst
að hve miklu leyti þetta efni er notað í kennslu.
Lítið sem ekkert er um það að aðrar kynhneigðir
en gagnkynhneigð birtist sem eðlilegur hluti af
mannlífi fólks í kennslubókum.
Sam- og tvíkynhneigðir unglingar þurfa líkt
og gagnkynhneigðir félagar þeirra, að hafa
fyrirmyndir til að samsama sig með. Innan
grunnskólans gegna sam- og tvíkynhneigðir
kennarar mikilvægu hlutverki sem fyrirmyndir.
Skólastjórar hér á landi viðurkenna þörf og
mikilvægi þess að ræða um samkynhneigð
innan skólakerfisins, en að sama skapi vilja
allflestir þeirra að samkynhneigðir kennarar
feli kynhneigð sína fyrir nemendum (Sara
Dögg Jónsdóttir, 2001). Þetta bendir til
þess að nú á tímum sé í lagi að ræða um
samkynhneigð í íslensku skólakerfi ef kennarar
kjósa að gera svo, en það sé ekki í lagi að vera
samkynhneigður.
Einangrun vegna skorts á fyrirmyndum,
kynhneigðarhroki og gagnkynhneigðarremba
leiðir til þess að sam- og tvíkynhneigð ung-
menni hafa neikvæðari viðhorf til skólans en
félagar þeirra og lenda þau oftar í vandræðum
þar (Russell, Seif og Truong, 2001). Staðan er
sú að sam- og tvíkynhneigðum ungmennum
hættir frekar við ýmsum félagslegum og
heilsufarslegum vandamálum, m.a. þunglyndi
(Fontaine, 1998), átröskun (Robin, o.fl.,
2002), drykkju og eiturlyfjanotkun (Orenstein,
2001; Russell, o.fl., 2002) auk sjálfsvíga
(Hershberger, Pilkington og D´Augelli, 1997).
Alvarlegasta hlið þessa vanda birtist í því að