Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2006, Page 56

sína í eðlisfræði og líffræði, tónlistargáfu sína,
rökræðufærni og íþróttagetu og svo mætti
lengi telja. Frumkvæði hans og viska á ýmsum
sviðum gerði hann vinsælan í allri hópvinnu
eða eins og hann segir sjálfur:
Félagar mínir [sóttu í] að vera með mér
í hópverkefnum vegna þess að þá þurftu
þeir ekki að gera neitt eiginlega nema
bara skrifa niður þennan texta vegna
þess að, þú veist, sem barn, þá var ég
ótrúlega vel lesinn.
Þarna kemur vel fram hvað hann hagnast
mikið á bakgrunni sínum og uppeldi.
Menningarauðmagn hans virðist samræmast
mjög vel gildum skólans og styrkja stöðu
hans bæði hjá kennurum og nemendum. Í
uppvextinum hafði að hans sögn verið lögð
áhersla á tónlistarhæfileika, kurteisi og
heiðarleika og hann hafði frá blautu barnsbeini
haft aðgang að, haft áhuga á og lesið margs
konar fræðiefni. Þetta auðmagn varð lykill hans
að valdamenningunni innan skólans. Hann
nýtti sér þær leikreglur til að koma sér áfram,
m.a. kynferði sitt sem gaf honum leyfi til að
taka mikið rými hvar sem hann gat (Gordon,
Holland og Lahelma, 2000; Howe, 1997).
Enginn í bekkjardeildinni virtist hafa eða
taka jafn mikið rými til að tjá sig og
hafa jafn mikið traust varðandi ýmsar
staðreyndaupptalningar sem hann tíndi til í
kennslustundum og komu námsefninu oft lítið
við. Hann naut oft mikillar upphefðar fyrir
visku sína. Þess konar hegðun og rými virtist
skipta meira máli fyrir hann og valdastöðu
hans en einkunnin í faginu enda kom það
fram hjá mörgum viðmælendum að hann væri
greindasti nemandinn í bekknum. Í mörgum
af þeim kennslustundum sem ég sat í fylgdist
hann ekki vel með, var oft á tali við sessunauta
sína en var fljótur að biðjast afsökunar ef
kennarinn áminnti hann.
Kennararnir sýndu honum mýkt þar sem
hann var einkar kurteis og hafði sérstakt lag
á að hafa þá jákvæða gagnvart sér þrátt fyrir
stopul skil á heimanámi og á köflum flöktandi
athygli í tímum.
Námsviðhorf Valdimars kristallast í þessari
tilvitnun og er hann þá ekki eingöngu að
tala fyrir sig heldur einnig fyrir strákana í
bekknum:
Við vitum alveg að við getum gert
betur ... eins og í svona prófi þar sem er
sagt; já krakkar þegar þið eruð búin, þá
megið þið bara fara (mm), þá bara flýtir
maður sér með prófið og fer út. Þá er
maður bara búinn að fá frí í tíma (mm)
en það sem þær gera sko, stelpurnar,
það einhvern veginn skiptir þær meira
máli.
Að nýta allan próftímann var sóun. Ef
kennarinn gaf á annað borð kost á því að velja
milli náms og frítíma var nauðsynlegt að nýta
það og það var ljóst að þessi viðhorf réðu
ferðinni meðal strákanna. Hér kemur lýsing
stærðfræðikennarans á aukatíma sem hann hélt
fyrir samræmdu prófin:
Strákarnir voru afslappaðri, tökum bara
dæmi. Þegar ég var með aukatíma í
stærðfræði þá var ég með alla hópana,
báða bekkina saman, og það voru
stelpurnar sem sátu alla tvo, þrjá tímana
sem við vorum, strákarnir komu, fóru
í körfu, það var gífurlega gott veður,
fóru í körfu, komu svo inn um 12 leytið,
stoppuðu kannski í korter og fóru svo út
í sjoppu en þeir voru í aukatíma allan
tímann, þannig að það var ekki meiri
metnaður í þeim, en hjá stelpunum
gífurlegur metnaður.
Hér er ljóst að allir strákarnir, hvort sem
þeir hafa einskæran áhuga á því eða ekki,
sleppa meira og minna að vera í aukatímanum
og uppfylla þau skilyrði orðræðunnar sem
Valdimar fjallar um í tilvitnuninni á undan.
Birtingarmyndin er metnaðarleysi meðal
stráka og samviskusemi meðal stelpna. Það
kom fram í máli Breka að hann hafði engan
sérstakan áhuga á körfubolta en var tilbúinn
og þurfti að sögn kennara að leggja talsvert á
sig til að ná árangri. Arnar hafði heldur engan
áhuga á íþróttum. Hins vegar virðist sem allir
51
Tímarit um menntarannsóknir, 3. árgangur 2006
Námshegðun leiðtoga í unglingabekk