Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2010, Síða 63

63Tengsl námsárangurs við viðhorf nemenda og foreldra
Tímarit um menntarannsóknir, 7. árgangur 2010
konar uppeldishætti. Cripps og Zyromki (2009)
komust að sambærilegri niðurstöðu og sigrún,
en þau gerðu samantekt á fjölda rannsókna á
áhrifum foreldra á börn og unglinga. uppeldis -
hættir virðast því hafa mikið að segja um líðan
og sjálfsmynd nemenda, trú þeirra á eigin getu
og námsárangur. Turner, Chandler og Heffer
(2009) taka í svipaðan streng og benda á jákvæð
áhrif leiðandi uppeldis fyrir námsárangur í
háskóla.
af framansögðu er ljóst að það eru aðallega
leiðandi og skipandi foreldrar sem gera kröfur
til barna sinna um góða frammistöðu í námi.
samkvæmt klassískri rannsókn rosen D‘andra -
des (1959) virðist þó vera mismunandi, eftir
því hvort foreldrarnir eru leiðandi eða ekki,
hvernig þessar kröfur eru settar fram og til
hvers er höfðað. Þátttakendur í rannsókninni
voru feður og synir þeirra. Þeir feður sem voru
leiðandi höfðu raunhæfari væntingar til sona
sinna og tóku í ríkari mæli mið af getu þeirra
en skipandi feður gerðu. einnig voru synir
þeirra fyrrnefndu látnir bera meiri ábyrgð.
síðast en ekki síst mældist metnaður í námi (e.
achievement motivation) þeirra drengja sem
áttu leiðandi föður mun sterkari en hjá hinum.
á síðari árum hefur verið mikið rætt um að
skólinn höfði frekar til stúlkna en drengja (sax,
2007). ein vísbending í þá átt er vaxandi
agavandamál, sérstaklega hjá drengjum. Önnur
slík vísbending er lakari námsárangur drengja
en stúlkna, og virðist munurinn fara vaxandi. í
Pisa-skýrslunni Northern Lights on Pisa 2003
(mejding og roe, 2006) er gerður samanburður
bæði milli kynja og norðurlanda á sviði stærð -
fræði-, vísinda- og textalæsis. meðal íslensku
nemendanna er munurinn afar skýr á öllum
sviðum læsis stúlkunum í hag. niðurstöðurnar
hér á landi skera sig úr hvað þennan kynjamun
áhrærir, því á hinum norðurlöndunum koma
strákarnir betur út bæði í stærðfræði- og vís -
inda læsi (að Finnlandi undanskildu í vísinda -
læsi). einnig er kynjamunurinn hér á landi að
þessu leyti frábrugðinn því sem gerist meðal
OeCD-ríkjanna í heild sinni.
samræmd próf eru jafnan lögð fyrir í
grunnskólum hjá nemendum í 4., 7. og 10.
bekk. niðurstöður úr þessum prófum gefa vís -
bendingar um afrakstur skólastarfsins í hverjum
skóla ár hvert. samanburður einkunna á sam -
ræmd um prófum við þætti eins og félagslegan
bakgrunn nemenda, kyn, áhuga þeirra og
viðhorf og félagslegar aðstæður þeirra í skóla
eru því áhugaverðar.
í þessari grein er, eins og áður segir, megin -
viðfangsefnið að kanna tengsl námsárangurs
nemenda í grunnskólum við fjölda félagslegra
þátta eins og t.d. viðhorf nemenda og foreldra
til náms og skólastarfs og hegðun foreldra.
könnuð eru tengsl árangurs á samræmdum
prófum við fjölskyldugerð, menntun foreldra
og viðhorf nemenda og foreldra.
spurt var:
• Hver eru tengsl námsárangurs við félags -
legan bakgrunn nemenda, þ.e. menntun
móður, og það hjá hverjum barnið býr?
• Hver eru tengsl námsárangurs við stuðning
foreldra við nám barna sinna og mat þeirra
á upplifun barnanna af skólanum?
• Hver eru tengsl námsárangurs við mat
nemenda á eigin stöðu í námi og mat nem -
enda á hegðun og viðhorfum foreldra sinna?
• Hver eru tengsl námsárangurs við félagslega
stöðu nemenda í skóla, þ.e. þátttöku nem -
enda í félagslífi í skólanum og félagsleg
tengsl þeirra við aðra nemendur?
aðferð
Þátttakendur: Haustið 2007 voru spurninga -
listar lagðir fyrir nemendur og foreldra í 3., 6.
og 9. bekk í átta grunnskólum til að kanna
námsáhuga og námsumhverfi nemenda.2 Valdir
voru heildstæðir skólar, þ.e. með 1.–10. bekk,
sem höfðu starfað í að minnsta kosti tíu ár og
mátti skoða sem fulltrúa skóla á ólíkum
svæðum. skólar voru valdir með hentugleika -
úrtaki. Tveir skólanna eru í reykjavík, tveir á
höfuðborgarsvæðinu utan reykjavíkur, tveir í
stærri kaupstöðum, einn í sjávarþorpi og einn í
sveitahéraði. í 1. töflu eru upplýsingar um þátt -
töku nemenda og foreldra, flokkaðar eftir bekkj -
um.
2 gögnum var einnig safnað í 1. bekk en þau eru ekki til umfjöllunar í þessari grein. gögn frá nem endum í 9.
bekk voru notuð í þáttagreiningu til að tryggja nægilegt magn gagna en annars ekki notuð.
Tímarit um menntarannsóknir_Layout 1 1/17/11 5:18 PM Page 63