Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2013, Síða 71

71
gert. Af þessari ástæðu er afsökun ófullnægjandi. Máttur afsökunar veltur
á þeim samfélagstengslum sem hún dregur fram og hún á sér einungis stað
með þátttöku beggja aðila.51
Fyrirgefningin verður að vera ófyrirsjáanleg. Það er eina leiðin fyrir
þolendur til þess að halda í það vald að veita eða hafna fyrirgefningu. Hér
verður að hafa í huga það sem Derrida „dreymdi um“ og sá sem hreinasta
form fyrirgefningar – fyrirgefning án valds, „óskilyrt en án fullveldis“.
Í Sviknu borginni sleppir móðirin afsökuninni og snýr sér strax að fyrir-
gefningunni. Færa má rök fyrir því að móðirin færi sig á milli „boðorða“
Derrida hvað varðar hina skilyrtu og óskilyrtu sátt.52 Annars vegar gefur
hún í skyn að verði gengið að kröfum hennar muni gjörningurinn leiða til
fyrirgefningar, náðunar og sátta. Hins vegar tilkynnir hún að hún kæri sig
ekki um helgijátningu illgjörðamannsins sem kæmi á undan fyrirgefning-
unni. Þessi afstaða bendir til þess að hún sé óviljug til að fyrirgefa glæpinn
sjálfan vegna þess að hann er ófyrirgefanlegur í hryllingi sínum og vegna
þess að innræti sakborninganna hefði breyst til betri vegar. Móðirin biður
um það eitt að hinir seku biðjist fyrirgefningar og lofar þá að hætta bar-
áttu sinni. Með því að tjá sig ekki ítarlega um réttarhöldin sjálf viðheldur
hún „merkingarvaldi“ sínu eða „merkingarlegri rödd sinni og virðingu“ –
algerum rétti til að tjá sig (eða tjá sig ekki) og bera vitnisburð. Þegar upp er
staðið er fyrirgefningin alltof mikilvæg og tilvistarleg til að verða að póli-
tískum helgileik.
Rök Ayres um að fyrirgefning sé eina lausnin sem boðin er í Sviknu
borginni eru þar af leiðandi ekki tæk. Það er t.d. ekkert sem bendir til þess
að Cixous hugnist hugmyndir Aþenu um náðun. Þvert á móti ræðst hún á
spillingu þess kerfis sem var komið á fót til að útiloka hefndina, en getur
ekki komið á réttlæti. Móðirin fullyrðir að henni sé sama um hvort lækn-
arnir deyi úr skömm, það komi a.m.k. í veg fyrir að þeir fái uppreisn æru
(69). Viðbrögð læknanna við tilboði hennar um fyrirgefningu eru lýsandi
að þessu leyti. Þeir hafna beiðninni vegna þess að þeir óttast að fyrirgefn-
ingin verði túlkuð sem viðurkenning á sekt og leiði til refsingar:
Brackmann: Við mælum þetta orð: aldrei!
Marguerre: Er nokkur hér í salnum sem er nógu heimskur til að
bíta á agnið?
51 Martha Minow, Between Vengeance and Forgiveness: Facing History after Genocide and
Mass Violence, bls. 114.
52 Jacques Derrida, „Le siècle et le pardon“.
AF SVIðI FYRIRGEFNINGAR