Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2013, Side 73

73
sem hún beinir til læknanna er skilyrt með beiðni. Hún merkir því ekki
að fyrir litning hennar á því sem þeir gerðu sonum hennar hyrfi þótt þeir
bæðust fyrirgefningar. Með því býðst hún til að „fyrirgefa hið ófyrirgef-
anlega“. Þannig er unnt að hafna beiskjunni og komast hjá sjálfseyðandi
áhrifum sem felast í því að festast í fórnarlambshlutverkinu. Gjörðin að
fyrirgefa getur fræðilega tengt saman þann brotlega og fórnarlambið eða
endurnýjað tengsl þeirra.
En það er ekkert í Sviknu borginni sem bendir til þess að móðirin hafi
í huga að móta ný, uppbyggjandi tengsl við sakborningana. Boð hennar
um fyrirgefningu hefur þann tilgang að skapa aðstæður sem gera henni
kleift að lifa lífinu áfram. Ayres hefur eflaust nokkuð til síns máls þegar
hún leggur áherslu á útrásaráhrifin sem felast í því að sviðsetja réttarhöld á
leikvelli sem þolandinn hefur valið. Þetta er greinilega eitt af meginmark-
miðum Cixous: að leyfa rödd móðurinnar að heyrast í almenningsrými,
bæði sem kona og fórnarlamb í samfélagi þar sem hinir óréttlátu ráða
lögum og lofum.
Þótt margir þolendur aðskilnaðarstefnunnar hafi verið tilbúnir að
fyrir gefa eða ná fram sáttum við lögreglumenn og embættismenn ríkis-
stjórnarinnar fannst þeim eins og þeim væri vísað á bug þegar sakborning-
ar fögnuðu þolendum opnum örmum og með handabandi. Í því tilfelli var
gert ráð fyrir fyrirgefningunni, án þess að hún væri veitt. Eins og móðirin
segir skýrt og skorinort í Sviknu borginni er fyrirgefning ekki réttur sem
einstaklingur á og getur krafist. Jafnvel einstakt fórnarlamb, sem hefur
komist undan og kýs að fyrirgefa, getur ekki gert það í nafni annarra þol-
enda. Af þessum sökum gæti móðirin aðeins fyrirgefið á eigin forsendum,
sem þolandi, en ekki á forsendum sona sinna, blæðaranna.
Fyrirgefning felur einnig í sér að ýta réttmætri beiskju frá sér. Hér
liggur því margt undir: Hægt er að halda því fram að fyrirgefning án góðr-
ar ástæðu felist í því að sætta sig við ofbeldi og niðurlægingu sjálfsins.
Spurningin í Svikinni borg er hvort móðirin hafi ríka ástæðu til að komast
yfir reiði sína gagnvart þeim persónum sem ollu ófyrirgefanlegum skaða.
Ef höfnun læknanna á því að sætta sig að einhverju leyti við ábyrgð sína
á illvirki er alger – og sömuleiðis sú sannfæring þeirra að þeir geti haldið
áfram siðlausum tilraunum til að bjóða móðurinni mútur – þá er svarið
langt frá því að vera ljóst. Óvíst er að sorg móðurinnar hefði verið úr sög-
unni ef „orðið eina“ hefði verið sagt. Svipað gildir um bætur eða afsök-
unarbeiðnir.
AF SVIðI FYRIRGEFNINGAR