Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2013, Qupperneq 163

163
arsöguna en jafnan á grundvelli ritningarinnar. Saga hinna fjögurra heims-
velda skipti máli vegna spádóms Daníels og því var saga Persa, hellenísku
ríkjanna og Rómverja uppistaða veraldarsögunnar eftir herleiðinguna í
Babýlon. Valdatími Ágústusar fékk trúarlega merkingu í tengslum við fæð-
ingu Krists og frá og með 4. öld var saga Rómarveldis einnig saga hins
kristna heims. Þar sem Rómverjar litu á sig sem afkomendur Trójumanna
fékk saga Trójustríðsins einnig að vera hluti af kristinni fortíðarsýn en þó
nokkuð á skjön við aðra sögu þar sem hún féll ekki eðlilega að tímatali
heimsaldra.
Fyrstu rit um veraldarsögu voru knöpp og höfðu fyrst og fremst þann
tilgang að skapa ramma utan um sögulega þróun. Þann ramma hafa allir
íslenskir sagnaritarar kannast við; hann var hluti af viðtekinni þekkingu
á fortíðinni. Þegar fyrsti hluti Stjórnar er saminn er hin kristna verald-
arsaga komin í viðhafnarmikinn búning, inniheldur hvers konar vísindi
um heiminn og styðst við nýleg rit annars staðar úr hinum kristna heimi.
Í AM 226 fol. er öll veraldarsagan dregin saman í einu handriti með við-
bótarefni um sögu Alexanders mikla, Gyðinga og Rómverja. Sumt vantar
þó í þetta handrit og var það efni sem féll ankannalega að heimsaldra-
fræðum, Trójumanna saga og Breta sögur. Þetta eru hins vegar þau sagnarit
sem Haukur Erlendsson kaus að hafa með í Hauksbók og tengja með því
Íslandssögu sína (Landnámabók og Kristni sögu) við veraldarsöguna. Þetta
er áherslumunur en eftir sem áður hefur Haukur kannast við aðra ver-
aldarsögu og ritari AM 226 fol. þekkt sögu Trójumanna og Breta. Sögur
Hauks voru einnig skrifaðar upp af Ormi Snorrasyni, helsta höfðingjanum
í nágrenni Helgafellsklausturs á þeim tíma sem AM 226 fol. var í ritun.
Um miðja 14. öld var veraldarsagan komin í þann búning sem hún birt-
ist Íslendingum í margar aldir. Þetta var veraldarsaga sem fornar menning-
arþjóðir í austri, s.s. Indverjar eða Kínverjar, áttu litla sem enga hlutdeild
í. Stórþjóðir í Austurlöndum nær, á borð við Egypta eða Babýloníumenn,
voru í aukahlutverki en saga Gyðinga var lengst af þungamiðja hennar
og líka að einhverju leyti saga Rómaveldis. Allt segir þetta sína sögu um
sameiginlegar minningar kristinna manna á miðöldum; minningar sem
íslenskir ritarar veraldarsögu gerðu að sínum.
Hin HeiLaGa FoRtÍÐ