Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2011, Blaðsíða 127

127
Anglería hafði í smíðum um nýfundin lönd. Það var tekið traustataki, þýtt
yfir á ítölsku og gefið út án hans vitundar og leyfis. Svo hratt gekk þetta
fyrir sig að ítalska þýðingin kom út á undan latneska frumritinu sem var
fyrst prentað og gefið út í Sevilla 151134 en ítalska þýðingin sem gjarnan
er kölluð Libretto35 var birt í Feneyjum árið 1504.36 Sumir fræðimenn tala
um „furto lettario“ eða ritstuld í þessu samhengi en aðrir telja að Angelo
Trivigiano di Bernardino, ritari sendiherra Feneyja á Spáni, hafi feng-
ið afrit hjá Mártir de Anglería og þýtt það á ítölsku mállýskuna sem var
töluð í Feneyjum.37 Libretto-bókin er í grunninn fjögur bréf sem Angelo
Trivigiano skrifaði í árslok 1501 og sendi frá Granada þar sem hann var
staddur til Domenicos Malipiero á Ítalíu.38 Þessi hluti úr verki Mártirs de
Anglería fór eins og eldur í sinu um alla Vestur-Evrópu. Þýski fræðimað-
urinn Frauke Gewecke39 bendir á að fyrsta bók Mártirs de Anglería hafi
birst þrisvar sinnum á Spáni (1511, 1516 og 1521) áður en heildarútgáfa
bóka hans kom út árið 1530 en á sama tíma kom Trivigiano-samantektin
tuttugu sinnum út sem þótti ærið gott á þeirri tíð. Trivigiano hafði stytt
bókina um allt að þriðjung. Hann felldi út ýmsar vangaveltur Mártirs de
Anglería og smáatriði í lýsingum, óþarfa fróðleik og útúrdúra, en lagði
öllu fremur áherslu á að lýsa frumbyggjum og lifnaðarháttum þeirra.
Bækur Mártirs de Anglería komu út í heild sinni í Alcalá de Henares
árið 1530 undir latneska heitinu Decadas de Orbe Novo.40 Bækurnar eru
átta talsins og er hver þeirra tíu kaflar. Þær eru tileinkaðar merkismönn-
um41 sem voru samtíða skrásetjara. Hann ávarpar viðtakandann í upphafi
34 Reyndar einnig án leyfis og vitundar höfundar. Frauke Gewecke, Wie die neue Welt
in die alte kam, bls. 98–108.
35 Titillinn í heild er: Libretto de tutta la Nauigatione de Re de Spagna de le isole et
terreni nouamente trouati, Venice 1504. Sjá faksímil með inngangi eftir Lawrence
C. Wroth, París: Librairie Ancienne Honoré Champion, 1930.
36 Christine Henschel, Italienische und französische Reiseberichte des 16. Jahrhunderts
und ihre Übersetzungen. Über ein vernachlässigtes Kapitel der europäischen Übersetz­
ungsgeschichte, Darmstadt: Wissenschaftlicher Buchgesellschaft, 2005, bls. 83; Max
Böhme, Die grossen Reisesammlungen des 16. Jahrhunderts, bls. 12.
37 Sama rit, bls. 14.
38 Christine Henschel, Italienische und französische Reiseberichte bls. 84; Max Böhme,
Die grossen Reisesammlungen des 16. Jahrhunderts, bls. 112–115.
39 Frauke Gewecke, Wie die neue Welt in die alte kam, bls. 118–119.
40 Pedro Mártir de Anglería, Décadas del Nuevo Mundo, ritstj. Ramón Alba, Madríd:
Polifemo, 1989.
41 Þeir eru kardínálinn Ascanio Sforza, León X. páfi, Clemente Vii. páfi, erkibisk-
upinn í Cosenza, og Francisco María Sforza, hertoginn af Mílanó.
„LANDA UPPLEiTAN OG ÓKUNNAR SiGLiNGAR“