Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2011, Síða 194

194
sem Emmanuel Carrère þróar í bókmenntaverkum sínu þar sem glæpur
og refsing eru aldrei langt undan. Þessir tveir pólar eiga þó sameiginlega
djúpstæða svartsýni gagnvart veröldinni.
Áður en við skoðum hvernig Carrère lítur á hugtökin um sekt og ábyrgð
er nauðsynlegt að aðgreina þau. Sektin er ekki jafn tvíræð og ábyrgð-
in, hún er ástand einstaklings sem hefur misstigið sig. Ábyrgð hins vegar
snýst um þá skyldu einstaklings að standa skil gerða sinna. Í fyrstu virðist
nokkuð ljóst að sá sem sekur er skuli gangast við ábyrgð gjörða sinna eða
aðgerðaleysis og í því tilfelli ná hugtökin saman. Engu að síður verður að
skoða þetta nánar og greina á milli kringumstæðna afans og mömmunnar
áður en höfundurinn er tekinn til skoðunar.
Móðurafi Emmanuels Carrère,
Georges Zourabichvili, var georgískur innflytjandi sem fluttist
til Frakklands snemma á þriðja áratug tuttugustu aldar að lokinni
skólagöngu í Þýskalandi. Líf hans var enginn dans á rósum og ekki
auðveldaði erfið skaphöfn honum lífið. Maðurinn var vel gefinn en
þunglyndur og beiskur. Hann var kvæntur ungri konu úr rússneskri
aðalsstétt sem var jafn fátæk og hann. Hann vann ýmis störf án þess
að finna nokkurs staðar fótfestu. Síðustu tvö ár hernámsins starfaði
hann í Bordeaux sem túlkur fyrir Þjóðverja. Við lok hernámsins
námu óþekktir menn hann frá heimili. [Móðir höfundarins] var þá
fimmtán ára, […] en frændi hans átta ára. Þau sáu hann aldrei fram-
ar og líkamsleifar hans hafa aldrei fundist. Hann hefur aldrei verið
úrskurðaður látinn. Engin gröf ber nafn hans.44
Afburða tungumálaþekking Georges Zourabichvili, sem og aðdáun hans
á Hitler og Mussolini, gerði honum kleift að starfa sem túlkur hernáms-
aðila. Þannig tók hann þátt í velgengni hernámsliðsins en eitt af mark-
miðum þess var útrýming gyðinga og sígauna og brottflutningur þeirra frá
Frakklandi. Þetta var dökkt tímabil í sögu Frakklands sem varla er minnst
á nema með tregðu. Að vissu leyti er eins og þetta fjölskylduleyndarmál
hafi hringað sig inn í annað leyndarmál sem heil þjóð á hlutdeild í, leynd-
armál skammarlegrar fortíðar sem betra er að þegja um – en þegar rætt er
um hana fær maður á tilfinninguna að askja Pandóru hafi verið opnuð.45
44 Emmanuel Carrère, Un roman russe, bls. 62.
45 Tsilla Hershco, „The Jewish Resistance in France during World War ii: The Gap
between History and Memory“, Jewish Political Studies Review 19:1–2, 2007, bls.
49–57.
NATHALiE TRESCH