Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2011, Blaðsíða 240

240
andi ferli „aflýðræðisvæðingar“ og „ríkissósíalisma án ríkis“ sem nýfrjáls-
hyggjan hefur alið af sér ásamt nýlenduhugsun skrifræðisstéttarinnar
innan stjórnkerfisins, sem á sama tíma er uppspretta spillingarinnar hjá
hinu opinbera.
Það hefði þurft að horfast í augu við staðreyndir fyrir löngu síðan: Það
verður engin framför í átt að sambandsstjórn innan Evrópu (þeirri sem
nú þegar á sér fylgismenn, með réttu) ef lýðræðið tekur ekki framförum og
gerir þegnunum kleift að hafa aukin áhrif innan fjölþjóðlegu stofnananna.
Þýðir þetta að til að snúa við framgangi sögunnar í samtímanum og hrista
drungann af hnignandi pólitísku skipulagi höfum við þörf fyrir eitthvað í
líkingu við evrópska lýðhyggju (e. populism), þ.e. sjálfsprottna hreyfingu eða
friðsama uppreisn fjöldans, fórnarlamba ástandsins, sem beina reiðiorðum
sínum gegn höfundum kreppunnar og þeim sem á henni hafa hagnast
og kalla eftir stjórn „neðan frá“ í stað leynilegs brasks og dulinna samn-
inga sem eiga sér stað á milli markaða, banka og ríkja? Já, reyndar höfum
við það. Í raun er ekki hægt að hafa nein önnur orð um þá þróun en að
almenningur er að verða pólitískari. Ég veit að þetta getur leitt til annarra
hörmunga og þess vegna höfum við þörf fyrir strangar stjórnlagareglur og
umfram allt ný pólitísk öfl á vettvangi Evrópumála sem standi fyrir óhagg-
anlegar lýðræðishugsjónir í hinni „eftir-þjóðlegu“ lýðhyggju. Áhættan er
meiri ef þjóðernishyggjan hefur yfirhöndina, sama hvaða form hún tekur
á sig.
6. Hvar eru evrópsku vinstriöflin?
Í þessum heimshluta voru viss öfl yfirleitt sögð „til vinstri“. En evrópsku
vinstriöflin eru gjaldþrota, bæði á þjóðlegum vettvangi og alþjóðleg-
um. Á hinu stóra pólitíska sviði, sem nú er að verða til og gengur þvert
á landamæri, hafa vinstrimenn ekki lengur hljómgrunn í stéttabarátt-
unni eða styrk til að hleypa frelsishreyfingum af stokkunum. Þeir hafa
gefist upp fyrir kennisetningum og röksemdafærslum nýfrjálshyggjunnar.
Hugmyndafræðilega hafa þeir verið leystir upp. Flokkarnir sem standa
vinstra megin að nafninu til, rúnir sterkum almennum stuðningi, eru nú
valdalausir áhorfendur og útskýrendur kreppunnar og eiga engin sértæk
eða sameiginleg svör við henni. Þeir hafa verið óvirkir frá fjármálaskellinum
árið 2008, þeir voru það enn þegar Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn þröngvaði
uppskriftum sínum (sem þeir höfðu áður gagnrýnt þegar þeim var beitt í
ÉTIENNE BALIBAR