Peningamál - 01.07.2006, Side 14

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
2
14
III Fjármálaleg skilyrði
Frá upphafi árs hafa stýrivextir verið hækkaðir þrívegis, alls um 1,75
prósentur. Á sama tíma hafa verðbólguvæntingar hækkað því sem
næst jafnmikið eða jafnvel meira, eftir því við hvaða mælikvarða er
miðað. Raunstýrivextir hafa aðeins hækkað um hálfa prósentu ef
miðað er við verðbólguvæntingar markaðsaðila en lækkað ef miðað
er við væntingar almennings. Á þennan mælikvarða hefur aðhald pen-
ingastefnunnar því annaðhvort lítillega aukist eða minnkað þrátt fyrir
ítrekaðar vaxtahækkanir. Gengi krónunnar hefur lækkað töluvert frá
marslokum. Á þann mælikvarða hefur aðhaldið því einnig minnkað,
bæði vegna áhrifa á hagnað samkeppnisfyrirtækja og vegna þess að
erlent lánsfé verður hagkvæmari kostur á ný. Töluverð óvissa ríkir hins
vegar um gengisþróun næstu mánuði í ljósi mikils viðskiptahalla, auk-
inna líkna á hækkun erlendra vaxta og vegna þess að fyrstu erlendu
skuldabréfin sem gefin voru út í íslenskum krónum eru á gjalddaga í
haust og óvíst er hvort um áframhaldandi útgáfu verði að ræða. Þrátt
fyrir aukinn vaxtamun og lægra gengi krónunnar, sem gerir útgáfuna
eftirsóknarverðari, hefur hún ekki hafist aftur af sama krafti og áður,
m.a. vegna breytinga á áhættumati fjárfesta, samdráttar vaxtamunar-
viðskipta á alþjóðamörkuðum, slæmrar ávöxtunar fram til þessa og
þrengri skilyrða íslenskra banka til að taka þátt í ferlinu.
Ávöxtun óverðtryggðra ríkisbréfa hefur hækkað mikið frá því
í mars. Hækkandi stýrivextir, auknar verðbólguvæntingar og minni
eftirspurn eftir óverðtryggðum skuldabréfum vegna skiptasamninga
sem tengjast útgáfu erlendra aðila á skuldabréfum í íslenskum krón-
um hefur eflaust haft áhrif þar á. Vöxtur útlána lánakerfisins er nú í
sögulegu hámarki, þrátt fyrir versnandi fjármálaleg skilyrði, og vöxtur
peningamagns hefur ekki verið meiri frá því á níunda áratugnum.
Markaðs- og greiningaraðilar virðast vænta þess að stýrivextir
hækki um 0,5 prósentur nú við útgáfu Peningamála, haldi áfram að
hækka á næstu mánuðum og nái hámarki í árslok. Töluvert meira
samræmi er í vísbendingum um stýrivaxtavæntingar sem lesa má út úr
markaðsverðum og svörum greiningaraðila en verið hefur undanfarið.
Ein mikilvæg skýring á þessu er líklega skýrari í skilaboð Seðlabankans
um stýrivaxtaferilinn í síðustu Peningamálum.
Fjármálaleg skilyrði heimila og fyrirtækja hafa breyst hægt í átt til
aukins aðhalds, þótt enn geti þau vart talist mjög aðhaldssöm.
Auknar verðbólguvæntingar draga úr aðhaldi peningastefnunnar
Verðbólguvæntingar markaðsaðila, metnar út frá vaxtamun íbúðabréfa
á gjalddaga árið 2014 og óverðtryggðra ríkisbréfa á gjalddaga 2013
hafa hækkað mjög það sem af er ári. Þær eru nú um 4,4%, samanbor-
ið við tæplega 3,2% í upphafi árs. Í byrjun maí mældust verðbólgu-
væntingar út frá vaxtamun fyrrgreindra bréfa í kringum 4,6% og hafa
aldrei mælst hærri á þennan kvarða. Verðbólguvæntingar almennings
til næstu sex mánaða mældust 6,6% í könnun sem gerð var dagana
17. maí til 3. júní og hafa þær ekki mælst hærri frá októbermánuði árið
2001. Um miðjan júní höfðu raunstýrivextir reiknaðir út frá vænting-
um markaðsaðila hækkað um 0,4 prósentur frá áramótum, þrátt fyrir
að stýrivextir hafi verið hækkaðir þrisvar á tímabilinu, eða um 1,75
Mynd III-1
Endurgreiðsluferill erlendra skuldabréfa
í krónum1
3. ársfj. 2006 - 1. ársfj. 2011
1. Gögn til og með 21. júní 2006.
Heimild: Reuters.
Ma.kr.
Viðbætur frá síðustu Peningamálum
Endurgreiðsluferill við útgáfu síðustu Peningamála
0
10
20
30
40
50
60
70
80
201120102009200820072006
Mynd III-2
Raunstýrivextir
Vikulegar tölur 7. janúar 1998 - 27. júní 2006
Raunstýrivextir m.v.:
verðbólgu
verðbólguálag ríkisbréfa til u.þ.b. 5 ára
verðbólguvæntingar sérfræðinga á fjármálamarkaði
verðbólguvæntingar fyrirtækja
verðbólguvæntingar almennings
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
0
2
4
6
8
10
‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99‘98
RIKB 13 0517
RIKB 10 0317
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
Mynd III-3
Ávöxtunarkrafa óverðtryggðra skuldabréfa
og stýrivextir SÍ
Daglegar tölur 3. janúar 2002 - 28. júní 2006
5
6
7
8
9
10
11
12
13
20062005200420032002
RIKB 07 0209
Stýrivextir SÍ