Peningamál - 01.07.2006, Qupperneq 19

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
2
19
IV Innlend eftirspurn og framleiðsla
Eftirspurn hefur það sem af er ári haldið áfram að vaxa mjög hratt og
nokkru hraðar en Seðlabankinn áætlaði og vonaðist eftir. Samkvæmt
tölum Hagstofu Íslands jukust þjóðarútgjöld á fyrsta fjórðungi árs-
ins um 13,7% frá sama tíma í fyrra. Uppreiknað til ársbreytingar eru
árstíðarleiðrétt þjóðarútgjöld talin hafa vaxið um 16,1% frá ársfjórð-
unginum á undan. Þetta er meiri vöxtur en að meðaltali í fyrra, en þá
var vöxtur þjóðarútgjalda 14,9%. Í mars sl. spáði Seðlabankinn því að
þjóðarútgjöld á árinu 2006 yrðu 4,7% hærri en á árinu 2005. Spáin
gengur því ekki eftir nema sáralítill vöxtur verði það sem eftir er árs-
ins.
Hagvöxtur á fyrsta fjórðungi ársins var svipaður og í fyrra.
Hagstofan áætlar að verg landsframleiðsla hafi vaxið um 5% frá fyrsta
fjórðungi ársins 2005 til jafnlengdar á þessu ári. Árstíðarleiðréttur
vöxtur landsframleiðslunnar, uppreiknaður til ársvaxtar, var 4,1% á
milli fjórða ársfjórðungs 2005 og fyrsta ársfjórðungs 2006. Í mars sl.
spáði Seðlabankinn heldur minni hagvexti en tölur fyrir fyrsta fjórðung
ársins sýna, eða 4,2%. Nú virðast horfur á að hagvöxtur verði heldur
meiri, eða 4,8% á þessu ári. Áætlað er að framleiðsluspenna standi
nánast í stað og verði tæplega 4%. Horfur eru á að verulega dragi úr
hagvexti á næsta ári, og að hann verði 1,8%. Þrátt fyrir minni hag-
vöxt er áætlað að framleiðsluspenna verði að meðaltali um 3% árið
2007 og að jafnvægi náist ekki fyrr en á árinu 2008. Á því ári er spáð
½% samdrætti landsframleiðslu og myndun framleiðsluslaka þegar
líða tekur á árið.
Eins og nánar er gerð grein fyrir í kafla I er í svokallaðri grunnspá
gengið út frá því að stýrivextir breytist í samræmi við væntingar og
spár markaðs- og greiningaraðila. Reiknuð eru tvenns konar fráviks-
dæmi. Í hinu fyrra er vöxtum haldið föstum og í hinu síðara er reikn-
aður stýrivaxtaferill samkvæmt einfaldri peningastefnureglu sem
ákvarðar stýrivexti þannig að verðbólga náist niður í 2,5% að tveimur
árum liðnum. Mjög lítill munur er á niðurstöðum ólíkra spáferla að því
er varðar framleiðsluspennu á árinu 2006, enda líður alla jafna nokkur
tími frá vaxtabreytingu þar til að áhrif hennar koma fram í framleiðslu
og verðbólgu. Mikill munur er hins vegar á metinni framleiðsluspennu
á árinu 2007. Stýrivaxtaferill samkvæmt peningastefnureglunni leiðir
til örlítið neikvæðrar framleiðsluspennu, en spennan er yfir 3% í hinum
dæmunum. Á árinu 2008 er framleiðsluslaki í öllum dæmunum og
mestur í dæminu þar sem peningastefnuregla ákvarðar stýrivextina.
Þar er metinn framleiðsluslaki orðinn u.þ.b. 5%. Þessi slaki er hins
vegar það sem þarf til þess að verðbólga verði komin niður í markmið
bankans á þriðja ársfjórðungi 2008. Í hinum dæmunum er verðbólgan
sýnu meiri.
Einkaneysla
Einkaneysla jókst afar hratt á fyrsta fjórðungi ársins. Hagstofan áætlar
að hún hafi vaxið um 12,6% á fyrsta fjórðungi ársins 2006 miðað við
sama ársfjórðung á síðasta ári. Þetta er enn meiri vöxtur einkaneyslu
en var að meðaltali á árinu 2005 þegar hún óx um 11,9%. Í mars spáði
Seðlabankinn því að einkaneyslan á árinu 2006 yxi um 5,4% frá fyrra
Mynd IV-1
Vöxtur þjóðarútgjalda og landsframleiðslu
2001- 1. ársfj. 2006
Heimild: Hagstofa Íslands.
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
2006:120052004200320022001
Magnbreyting frá fyrra ári (%)
Þjóðarútgjöld
Verg landsframleiðsla
-6
-4
-2
0
2
4
6
2008200720062005
%
Mynd IV-2
Áætluð framleiðsluspenna 2005 og
spár fyrir 2006-2008
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Grunnspá
Spá miðað við óbreytta vexti
Spá miðað við að peningastefnuregla ákvarði vexti
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
2007200620052004200320022001
Mynd IV-3
Vöxtur einkaneyslu 1997-20071
Magnbreyting frá fyrra ári (%)
1. Fyrir árið 2006 eru sýndar áætlanir Hagstofu fyrir 1. ársfjórðung
2006 og ársspá Seðlabankans í mars.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Grunnspá Seðlabanka Íslands í mars 2006 um vöxt
einkaneyslu
Vöxtur einkaneyslu